Najtrudniejsze buldery na świecie

Poza zestawieniem i przybliżeniem charakteru najtrudniejszych bulderów, niniejszy artykuł przedstawia kluczowe kwestie będące powodem rozbieżności wycen, zarówno w aspekcie historycznym jak i w aspekcie wypowiedzi topowych wspinaczy działających na „małych formach”. Zapraszamy do przeczytania całości artykułu :) Ostatnia aktualizacja: 29 marca 2024 roku.

W 2023 roku padło wiele mocnych przejść. Dwa buldery o proponowanej wycenie 9A zyskały pierwsze lub kolejne powtórzenia, kilka za 8C+ doczekało się drastycznej weryfikacji trudności.Powstało 9 nowych linii o autorskiej wycenie 8C+ (w tym jeden łamany na 9A) oraz kolejna propozycja 9A bosonogiego Charlesa Alberta, który co prawda czuje że włożony przez niego wysiłek w realizację projektu zasługuje na 9A+, ale bierze poprawkę na to, że inni wspinacze używają butów wspinaczkowych i ochraniaczy na kolana. To wcale nie jest żart, także jeżeli jeszcze nie znacie Charlesa Alberta aka „Mowgliego”, artykuł ten przybliży również i jego bardzo niezwykłą postać. Pierwsze 9A na świecie – Burden of Dreams zostało w końcu powtórzone przez Willa Bosiego i Simona Lorenzi, a Alphane, najczęściej powtarzane, potencjalne 9A, zyskuje kolejne przejście (posiada w sumie już 4 powtórzenia, ale nie każdy, który tego dokonał, jest przekonany do tak wysokich trudności). W pierwszym kwartale 2024 roku, Burden of Dreams powtarza Elias Iagnemma i powstają kolejne 3 baldy za 8C+. Dodatkowo Return of the Sleepwalker zyskuje pierwsze powtórzenie. Zagadką pozostajepóki co tylko Megatron Project. Mamy też nowy trawers za 9A w Fontainebleau, ale to oczywiście całkowicie inne 9A (o wycenach trawersów w dalszej części artykułu). Wspomniane drastyczne weryfikacje wyceny miały miejsce w przypadku Gakidō i Sleepwalkera. Drugie powtórzenie Gakidō obniżyło wycenę z 8C+ na 8B+, a trzecie przyniosło sugestię jeszcze niższej wyceny – 8B/+. W przypadku Sleepwalkera, o wydawało się mocno ugruntowanej wycenie 8C+, powtórzeń dokonali w tym roku wspinacze nie mający na koncie żadnego 8C (jeden z nich nawet nie przeszedł żadnego 8B+). Skąd takie degradacje wycen bulderów? Skąd sytuacje, w których jest wręcz odwrotnie – wyceny zamiast być obniżane, idą do góry? Na te pytania również odpowiemy w tym dość całościowym, długim i bogato ilustrowanym artykule. Niektóre problemy otrzymały niedawno pierwsze powtórzenie po 20 latach od ich otwarcia, kilka innych otrzymało wersję z siadu znacznie podnoszącą trudność, a jeszcze inne, nagle stały się dużo bardziej popularne. Miało też miejsce przełomowe przejście – Katie Lamb, jako pierwsza kobieta pokonała bulder za 8C+. Jednak kolejne powtórzenia Box Therapy (dokonane przez Brooke i Shawna Raboutou niewiele później) przyniosły sugestię obniżenia wyceny, z którą zresztą zgodził się autor pierwszego przejścia. W ten sposób przełomowy wyczyn Katie Lamb był przełomowy tylko przez chwilę… Mimo tego, że historia bulderingu pełna jest nieścisłości dotyczących wycen i zniechęcających do jej poznawania wydarzeń, jest naprawdę ciekawa, a niektóre problemy bulderowe zlokalizowane są w przepięknych miejscach, co ucieszy niejedno oko. Niejedna też historia ich przejścia, to niesamowita i pouczająca opowieść :)

 

 

Pierwsze w swoim stopniu

Wg. ukbouldering.com kolejne poziomy trudności pokonywane były w następujących latach:

Rok powstania	Wycena	Nazwa bulderu	Rejon	Autor
1934	5+	Fissure des Alpinistes	Fontainebleau (Francja)	Pierre Allain
1934	5+/6A	Angle Allain	Fontainebleau (Francja)	Pierre Allain
1946	6A	La Marie Rose	Fontainebleau (Francja)	Rene Ferlet
1950	6B	La Stalingrade	Fontainebleau (Francja)	Paul Jouy
1950	6C/6C+	La Carre d’As	Fontainebleau (Francja)	Paul Jouy
1953	7A	Le Joker	Fontainebleau (Francja)	Robert Paragot
1960	7A+	L'Abattoir	Fontainebleau (Francja)	Michel Libert
1958	7B	Gill Right Problem	Tetons (Wyoming, USA)	John Gill
1959	7C	Gill Dynamic Route	Tetons (Wyoming, USA)	John Gill
1978	7C+	The Groove	Bacon Hole (Colorado, USA)	John Gill
1977	8A	Meathook	Colorado (USA)	Jim Hollaway
1975	8A+	Trice	Flagstaff Mountain (Colorado, USA)	Jim Hollaway
1977	8B	Slapshot	Flatirons (Colorado, USA)	Jim Hollaway
1997	8B+	Nanuk	Berchtesgaden (Niemcy)	Klem Loskot
2000	8B+ lub 8C	Dreamtime	Cresciano (Szwajcaria)	Fred Nicole
2002	8C	Gossip	Frankenjura (Niemcy)	Markus Bock
2002	8C	Black Eagle Assis/Black Eagle SD po obrywach	Rocklands (RPA)	Fred Nicole
2002	8C	Monkey Wedding	Rocklands (RPA)	Fred Nicole
2002	8C	Viva la Evolution (sugestia obniżenia wyceny po pierwszym powtórzeniu)	Tyrol (Austria)	Bernd Zangerl
2002	8C	Walk Away	Fairysteps (UK)	John Gaskins
2002	8C	Emotional Landscapes	Maltatal (Austria)	Klem Loskot
2008	8C+?	Gioia	Varazze (Włochy)	Christian Core
2009	8C+?	Shiva	Fontainebleau (Francja)	Thomas Willenberg (sugestia 8C), Charles Albert (pierwsze przejście po obrywie w 2016 roku, sugestia 8C+)
2009	8C+?	Livin' Large	Rocklands (RPA)	Nalle Hukkataival
2010	8C+	Hypnotized Minds	RMNP (Colorado, USA)	Daniel Woods
2016	9A	Burden of Dreams	Lappnor (Finlandia)	Nalle Hukkataival

 

8C

8C było przez wiele lat wyceną zarezerwowaną dla najtrudniejszych bulderów. Niektórzy uważali nawet, że człowiek nie jest w stanie przejść niczego trudniejszego. Pierwszy bulder wyceniony pierwotnie na 8C powstał w 2000 roku w Cresciano (Szwajcaria) za sprawą Freda Nicole. Mowa o legendarnym Dreamtime, który później uznawany był za 8B+. Niektórzy uważają, że był zbyt intensywnie czyszczony i dlatego stał się łatwiejszy, inni natomiast są zdania, że zawsze miał 8B+, a autorsko został źle wyceniony. Tak czy siak w późniejszym czasie nastąpił obryw, a miesiąc po nim, pod koniec 2009 roku, wersję ze stania po obrywie przeszedł jako pierwszy Nalle Hukkataival, sugerując wycenę 8B. Dodał też, że dodanie startu z siadu, spowoduje powstanie prawdziwego 8C. Dwa tygodnie później, wersje z siedzenia, w bardzo krótkim czasie przeszedł Adam Ondra. Jego zdaniem obryw niewiele zmienił i wycena 8B+ w dalszym ciągu jest odpowiednia. Po obrywie, wycenę 8C zasugerowali Jan Hojer, Paul Robinson, Fabian Buhl oraz Giuliano Cameroni. Jakob Schubert, który powtórzył Dreamtime na początku 2018 roku, zasugerował wycenę 8B+. Z kolei James Webb, który stanął na topie bulderu niewiele wcześniej, zaproponował 8C, tak samo jak rok później David Firnenburg. O ile dla tego ostatniego, byłby to pierwszy bulder w tej wycenie, o tyle James Webb znany z mocnego wyceniania problemów i obniżania wycen, ma w tym stopniu bardzo duże doświadczenie. Sam bulder ma 10 metrów wysokości i biegnie w 50cio stopniowym przewieszeniu. Pomijając kontrowersje związane z wyceną, jest z pewnością światowym klasykiem (warto zobaczyć go na filmie). W 2019 roku Dreamtime pokonują jeszcze Samuel Ometz, Jernej Kruder, Stefano Carnati, Ryuichi Murai oraz Vadim Timonov. Od początku 2020 roku, Dreamtime przechodzą: Clément Lechaptois, Matt Fultz, Carlo Traversi, Alex Megos, Kim Marschner, Yannick Flohé, Martin Keller, Elias Iagnemma, Alex Khazanov, Michiel Nieuwenhuijsen, Kilian Chabrier, Marco Müller, Austin Purdy, Andy Lamb, Christof Rauch,Tristan Chen, Hans Radetzki, Moritz Welt oraz Benjamin Blaser, a uśredniona, względnie przyjęta w środowisku wycena, to obecnie 8B+/C.

 

 

W 2002 roku powstało aż kilka bulderów o autorskiej, lub obowiązującej obecnie wycenie 8C. W kwietniu Markus Bock otwiera Gossip na Frankenjurze (Niemcy). Bulder posiada dwa powtórzenia, w tym pierwsze z 2004 roku, dość kontrowersyjne, dokonane przez Johna Gaskinsa. Drugie powtórzenie należy do Markusa Windischa, którego dokonał w 2009 roku. W sierpniu za sprawą Freda Nicole powstają Black Eagle SD i Monkey Wedding w Rocklands (RPA). Monkey Wedding, chociaż wycenione pierwotnie na 8B+, uznawane jest przez wielu powtarzających problem za niełatwe 8C. Black Eagle natomiast zupełnie odwrotnie. Autorska wycena 8C się nie utrzymała i mimo obrywów, Black Eagle SD przez długi czas uznawane było za 8B+. W nowej wersji, po kolejnych obrywach, bulder pokonał Dave Graham i zasugerował powrót do autorskiej wyceny – 8C. Black Eagle w nowej wersji, z dopiskiem Assis, pokonali w 2018 jeszcze roku Daniel Woods (film z przejścia) i Giuliano Cameroni. W 2019 roku bulder powtarzają James Webb, Vadim Timonow, Keenan Takahashi oraz Stefan Scarperi. James, Keenan oraz Stefan zasugerowali obniżenie wyceny do 8B+.

 

 

Trudności Monkey Wedding z kolei, dobrze ukazuje film z przejścia Paula Robinsona. Pozostali pogromcy Monkey Wedding to: Daniel Woods, Adam Ondra, Nano Sánchez, Shawn Raboutou, Vadim Timonov, Nalle Hukkataival, David Graham, Charles Albert (oczywiście na boso), Toby Saxton, Alex Khazanov, Alexander Megos, Aidan Roberts, Toshi Takeuchi, James Webb, Keenan Takahashi, Giuliano Cameroni, Vadim Timonow, Rasmus Holm, Stefan Scarperi, Clément Lechaptois, Piotr Schab, Jabee Kim, Austin Hoyt oraz Ryuichi Murai.

 

 

We wrześniu 2002 roku, Bernd Zangerl otwiera Viva la Evolution w Tyrolu (Austria). Po 16 latach, Christof Rauch powtarza piękny bulder po małych i ostrych krawądkach, sugerując obniżenie wyceny do 8B+. W październiku 2002 roku, John Gaskins otwiera Walk Away SD w rejonie Fairysteps (UK), do tej pory prawdopodobnie bez żadnego powtórzenia. Ostatni bulder za 8C z 2002 roku, to otwarty w listopadzie przez Klema Loskota Emotional Landscapes w Maltatal (Austria). W 2014 roku Nalle Hukkataival podwyższa autorską wycenę z 8B+ na 8C, co potwierdza wcześniejsze spekulacje na temat rzeczywistej trudności problemu. Przed Nalle, bulder powtórzył prawdopodobnie tylko Martin Moser w 2004 roku, a w 2017 roku sztuka ta udała się Florianowi Schmalzlowi. Dopiero w 2023 roku słychać ponownie o Emotional Landscapes, po powtórzeniu problemu przez Nicolai’a Užnika, który sugeruje, że mógłby mieć spokojnie 8C+! Oldschoolowy film, zawierający pierwsze przejście, po klinięciu w link.

 

 

Obecnie istnieje bardzo dużo bulderów o zweryfikowanej wycenie 8C, z różną ilością powtórzeń (w niektórych przypadkach nawet ponad 30). Pozostałe, nie opisane do tej pory, przedstawione zostaną w ostatniej części artykułu – po zestawieniu bulderów dla których zaproponowano 8C+ lub więcej oraz polemiki na temat powodów degradacji wycen.

 

8C+

Już w 2002 drugim roku usłyszeć można było sugestie na temat powstania bulderu o wycenie 8C+. Taką trudność miała mieć Amandla w Rocklands, otwarta przez Freda Nicole, ceniona obecnie na łatwe 8B+.

W 2004 roku Dai Koyamada łączy trawersy Under Siege 8B+ (lub 8B) oraz Sleepy Rave 8C (lub 8B+), będące już same w sobie kombinacją innych bulderów, w trawers całej Hollow Mountain Cave w Grampians (Australia). Długi trawers typu tzw. „monster bulder”, liczący 60 przechwytów, nazwał The Wheel of Life i wycenił na 8C+ (później zmienił zdanie i stanęło na 8C). The Wheel of Life obecnie posiada co najmniej 10 powtórzeń (Christopher Webb-Parsons, Ethan Pringle, James Kassay, Benjamin Cossey, David Graham, Ian Dory, Alexander Megos, Daniel Woods, Alex Barrows oraz Tom O’Halloran) i bardzo różne wyceny – od 8B+ do 8C+, ale też od „linowego” 9a do 9a+, bo wg. niektórych długość The Wheel of Life powoduje, że bulderem nazwać go nie można… Warto obejrzeć ruchy, które składają się na trudność całego trawersu na filmie oraz wersję direct, otwartą przez Jamesa Kassay (kolejny film po kliknięciu w link). James Kassay zasugerował dla wersji direct wycenę 8C+, natomiast autor jedynego zarejestrowanego powtórzenia – Jorg Verhoeven – 8C.

 

 

Ósmy pogromca The Wheel of Life, Alex Megos otworzył dodatkowo w Grampians nową kombinację o nazwie Wheelchair, która startuje tak samo jak The Wheel of Life, po czym w połowie Sleepy Hollow (składowa kombinacji Sleepy Rave), trawersuje do Stimulation za 8B (lub 8A+). Całość wycenił na 9a+ (twierdząc, że wycena „linowa” bardziej pasuje do charakteru Wheelchair).

 

 

 

Również w 2004 roku, dla swojego bulderu o nazwie Tonino’78 w rejonie Meschia (Włochy), przełomową cyfrę 8C+ zaproponował Włoch Mauro Calibani. Tonino’78 to przedłużona wersja bulderu Leonardo Da Vinci (8B+). Odnotowane powtórzenia należą do Juliena Nadirasa (2004 – propozycja obniżenia wyceny do 8C/+) i Antoine Vandeputte (2005 – propozycja obniżenia wyceny do 8C).

W 2005 roku powstaje Memento Bernda Zangerla w Silvrettcie (Austria), który decyduje się wycenić bulder na 8C+. Memento to siedmioruchowy problem, z których kluczowym jest specyficzna bania. Obecnie Memento posiada kilka powtórzeń i ugruntowaną wycenę – 8B+.

W 2006 roku Fred Nicole pokonuje kolejny bulder sugerując początkowo 8C+. Mowa o Terremer w Hueco Tanks (Texas, USA). Terremer to połączenie startu Mer Diaphane (8A+) z dachem Terre de Sienne (8B+). Obecnie krawądkowy problem posiada powtórzenia i ugruntowaną wycenę – 8C, a jak dokładnie wygląda, zobaczyć można na filmie z pierwszego powtórzenia, którego dokonał w 2008 roku Paul Robinson. Pozostałe powtórzenia należą do Daniela Woodsa (2010), Daniela Bealla (2013) i Simona Partona (2015).

 

 

W 2008 roku Romain Desgranges otwiera Keizer Sauzé w lasach Argentiére niedaleko Chamonix (Francja). Rozwiązanie problemu kosztowało Desgrangesa 2,5 roku pracy, a wycena jaką zaproponował to 8C/+, chociaż uważał, że zasługuje na 8C+. Bulder został zniszczony w wyniku aktu wandalizmu.

2009 rok, to między innymi przejście przez Toniego Lamprechta 27mio ruchowej kombinacji Bokassa’s Fridge-Assassin, Monkey and Man w Kochel (Niemcy), wycenionej przez niego na 8C+. Bokassa’s Fridge to bulder z 2006 roku wyceniony autorsko na 8C. Taką samą wycenę posiada druga składowa kombinacji, czyli Assasin, Monkey and Man otwarta w 2008 roku. Po przejściu powiedział (za wspinanie.pl):

Assassin, Money and Man jest 8-metrowym dziobem u podstawy klifu (Atlantiswand) w Kochel. Przewieszony i śliski wapień pozwala wspinaczowi zaprezentować cały warsztat umiejętności od strzałów, przez ściskanie oblaków do trikowego haczenia pięt i palców. Po sześciu “łatwych”, ale atletycznych ruchach na starcie następuje 7-ruchowy crux. Robiąc najtrudniejsze ruchy dociera się do górnej części dzioba, gdzie trzeba zawalczyć na kolejnych desperackich i bardzo siłowych 12 przechwytach, aż dotrze się do wielkiej klamy i łatwiejszego terenu(…).

Film z pierwszego przejścia po kliknięciu w link. Po 10 latach od otwarcia najtrudniejszej kombinacji, otrzymała ona powtórzenie autorstwa Christofa Raucha i sugestię obniżenia wyceny z 8C+ do 8C. Bokassa’s Fridge-Assassin, Monkey and Man, w 2019 roku pokonał również Thomas Lindiger (film), potwierdzając wycenę zaproponowaną przez Christofa Raucha. Jeżeli składowe owej kombinacji wycenione zostały na 8C, a cała kombinacja zdegradowana do tego stopnia, prawdopodobnie nie mają one tak wysokich (jak zaproponował autor) trudności. W pierwszej połowie 2021 roku, Florian Wientjes dodaje sit start do Bokassa’s Fridge-Assassin, Monkey and Man, czyli 5 równych ruchów, które powodują że cała kombinacja staje się jeszcze bardziej pompująca. Dla takiej wersji problemu proponuje wycenę 8C/+, a jej przejście zobaczyć można na filmie po kliknięciu w link (uwaga! muzyka dla koneserów ;) ).

 

 

Miesiąc od otwarcia oryginalnej wersji Bokassa’s Fridge-Assassin, Monkey and Man, Thomas Willenberg pokonuje Shivę, dla której zaproponował 8C. Mimo tego, że wcześniej powtórzył inne buldery za 8C, jego autorskie problemy nie zyskały rozgłosu adekwatnego do ich trudności. Wywiad z mało znanym Thomasem Willenbergiem przeczytać można po kliknięciu w link. W 2016 roku Shivę powtarza bez butów Charles Albert, sugerując podwyższenie wyceny (z powodu obrywu) do 8C+.

 

 

W 2009 roku w Hourai, powstaje kolejny bulder wyceniony na 8C, czyli Epitaph. Autor (Dai Koyamada) określił go mianem jednego z najpiękniejszych i najtrudniejszych z jakimi do tej pory się zmierzył. Tego samego roku, po pucharze świata w Kazo, Nalle Hukkataival spróbował swoich sił na Epitafh. Po tym jak dowiedział się, że kluczowy chwyt już dwa razy się oberwał, a jego próby nie rokowały szans szybkiego przejścia, zrezygnował z dalszych wstawek. Ani nowy bulder Dai’ego ani sam rejon nie wywarły pozytywnego wrażenia na Hukkataivalu. Bulder otrzymał w końcu powtórzenie, w marcu 2017 roku, autorstwa Ryuichiego Murai’ego (film), który na przejście problemu poświęcił 8 dni, bo w przeciwieństwie do Fina, docenił piękno tej trudnej linii. W późniejszym czasie ukruszył się kluczowy chwyt. Toru Nakajima, który powtórzył Epitaph w 2022 roku, zasugerował podniesienie wyceny do 8C+. Po jego przejściu nastąpił kolejny obryw na tym kruchym bulderze…

 

 

W sierpniu 2009 roku, oferta wspomnianego już Rocklands, zostaje wzbogacona o niesamowitą linię. Mowa o pierwszym otwartym przez Nalle Hukkataivala bulderze, dla którego zaproponował wycenę 8C – Livin Large. Problem biegnie 8mio metrowym przewieszonym kantem i wymaga wykonania technicznych, bardzo trudnych przechwytów. Bulder trzyma od początku aż do samego końca, z cruxem przed samym topem, po bardzo małych chwytach i bardzo słabych stopniach. Historia przejścia po kliknięciu w link. Livin Large doczekało się w końcu pierwszego powtórzenia w 2015 roku, którego dokonał James Webb. Komentarz Hukkataivala po jego autorskim przejściu sugerował, że Livin Large to z pewnością 8C, jeżeli nie więcej… Spekulacje potwierdził James Webb, któremu praca nad jedną z najlepszych linii pod jaką stał, zajęła 10 dni (więcej niż nad jakąkolwiek 8C, z którą przyszło mu się do tamtej pory mierzyć). Livin’ Large jest więc kolejnym bulderem, który zasługuje najprawdopodobniej na wyższą wycenę, co potwierdza nie tylko fakt, że nie poradził sobie z nim Adam Ondra, ale też opinia Shawna Raboutou, który dokonał drugiego powtórzenia w 2019 roku. Shawn zasugerował podniesienie wyceny do 8C+, co wydaje się w pełni uzasadnione, zwłaszcza że ma na koncie wiele trudnych problemów (w tym również te z poziomu 8C+). Przejście tego ostatniego na filmie po kliknięciu w link. Kolejne przejście pada w 2023 roku za sprawą Ryuichi Murai, który opisuje problem jako kompresyjne ruchy po oblakach, przechodzące w psychiczną walkę za 8A, z wymagającą pracą nóg. Sugerowana wycena: 8C+ soft (film).

 

 

2010 rok przyniósł dwa nowe buldery wycenione pierwotnie na 8C+ – The Game w Boulder Canyon (Colorado, USA) Daniela Woodsa i Lucid Dreaming w Buttermilks (California, USA) Paula Robinsona. The Game, to 8 wytężających przechwytów w dachu. Po znalezieniu lepszych patentów i rzekomym powiększeniu chwytów na skutek inwazyjnego ich czyszczenia, obecnie zarówno autor jak i powtarzający bulder (Carlo Traversi, Jon Cardwell, James Webb, Zach Galla, Matt Fultz, Nicholas Milburn i Ben Burkhalter) są zgodni co do nieco niższej wyceny – 8C. Jedynie Matt Fultz, który pokonał bulder w 2020 roku, zasugerował łamańca – 8C/C+. Historię pierwszego przejścia zobaczyć można na filmie. O kolejnym powtórzeniu (2023 rok), warto na pewno wspomnieć, bo dokonał go Beckett Hsin w wieku 14 lat!

 

 

Taka sama wycena (8C) stanęła ostatecznie przy Lucid Dreaming, czyli wersji SD do Rastaman Vibration za 8A+. Główna trudność skumulowana jest na dwóch ruchach, o których autor wypowiadał się jako dwóch najtrudniejszych jakie zrobił do tamtej pory. Lucid Dreaming posiada obecnie kilku pogromców. Poza Paulem Robinsonem, trudności bulderu pokonał Daniel Woods (film), Alex Megos (film), Toru Nakajima, James Webb, David Fitzgerald oraz Sean Bailey.

 

 

Również w 2010 roku Dai Komayada dokonuje pierwszego powtórzenia przełomowego bulderu Dave’a Grahama z 2005 roku – The Story of Two Worlds (8C). Po jakimś czasie okazało się, że wystartował z innych chwytów niż Dave i wraca do Cresciano w celu przejścia bulderu z poprawnym startem. W 2012 roku dodaje niższy start, uznając taką wersję za najbardziej naturalną i sugeruje wycenę 8C+, która nie została jednak przyjęta, tak samo jak nowy wariant startowy. Nie mniej jednak historię przejścia i charakter samego bulderu warto zobaczyć na filmie (krótszy i lepszej jakości film, uwieczniający powtórzenie Martina Stráníka oryginalnej wersji bulderu po kliknięciu w link). Wersję Dai’ego Komayady powtórzyli do tej pory prawdopodobnie tylko Christof Rauch i Sebastian Cotting, z czego ten pierwszy odczuł trudności obu wersji podobnie i przy obydwóch postawił wycenę 8C. The Story of Two Worlds to wersja SD do słynnego The Dagger 8B+ (jakiś czas temu zdegradowanego do 8B) Toniego Lamprechta. Bulder na początku wyznaczał nowy standard 8C, a przez jakiś czas uważany był nawet nieoficjalnie za wzorzec 8C+. Do tej pory posiada bardzo dużo odnotowanych przejść i stosunkowo ugruntowaną trudność łatwego 8C, z coraz częstszymi sugestiami obniżenia wyceny ze względu na wynalezienie bardziej optymalnych patentów. W styczniu 2018 roku, na topie melduje się Paweł Jelonek, pierwszy Polak i ogólnie 3ci z tak wysoką cyfrą w kajecie. Podsumowując, poza autorskim przejściem Dave’a Grahama, bulder pokonali co najmniej: Dai Koyamada, Paul Robinson, Jernej Kruder, Carlo Traversi, Giuliano Cameroni, Gabriele Moroni, Toru Nakajima, James Webb, Jan Hojer, Samuel Ometz, Martin Stráník, Alex Khazanov, Paweł Jelonek, Christof Rauch, Sebastian Cotting, Max Räuber, Martin Keller, Luis Gerhart, Leon Fraunholz, Giani Clement, Ryuichi Murai, Stefano Carnati, Vadim Timonov, Austin Purdy, Michiel Nieuwenhuijsen, Jakob Schobert, Alex Megos Kilian Chabrier, Marco Müller, Sebastian Biner, Andy Lamb oraz Solomon Kemball). Story of Two Worlds, Dreamtime, i inne klasyki Ticino zobaczyć można jeszcze na filmie, na którym wspina się Alex Megos i Yannick Flohé.

 

 

W drugiej połowie 2010 roku, Daniel Woods otworzył w Rocky Mountain National Park (w skrócie RMNP) w Kolorado (USA), bulder Hypnotized Minds, sugerując dla niego wycenę 8C. Wielu, którzy próbowali powtórzyć bulder, zasugerowało że wycena powinna być wyższa. Sam autor podniósł w końcu wycenę do 8C+. W 2016 roku Rustam Gelmanov jako pierwszy powtórzył Hypnotized Minds, w 2019 roku (po 9 latach prób) sztuka ta udała się Dave’owi Grahamowi, a w 2020 roku Mattowi Fultzowi. Na czym polega trudność bulderu, najlepiej zobaczyć na filmie z autorskiego przejścia.

W 2011 roku Adam Ondra otwiera 12sto ruchowy trawers w Holštejn (Czechy) o nazwie Terranova, biegnący po bardzo małych chwytach i jeszcze gorszych stopniach. Chociaż, jak sam przyznaje, nie tak powinien wyglądać buldering, nie mógł tak po prostu zostawić zaczętego projektu. Po 12 dniach pracy przechodzi problem, który do tamtej pory kosztował go najwięcej czasu oraz wysiłku, dlatego zaproponował wycenę 8C+. Wcześniej Czech przeszedł 6 bulderów za 8C: Big Paw (uznawane obecnie za 8B+), From Dirt Grows the Flowers (którego trudność odczuł porównywalnie do trudności Big Paw – w jego opinii 8B+/C), Monkey Wedding, Practice of the Wild, a także autorskie – Pata Ledovce i Cháron). Tego samego roku Ondra powtarza Gioię Christiana Core w Varazze we Włoszech (film z przejścia Adama Ondry obu tych problemów po kliknięciu w link), sugerując podwyższenie wyceny na 8C+ (pierwotnie 8C). Gioia, to dodatkowe 7 ruchów po krawądkach do oryginalnej wersji ze stania wycenianej na 8B. 3 lata później, Gioię powtarza również Nalle Hukkataival stawiając przy niej cyfrę 8C/+. Krótki, dobry jakościowo film z przejścia bulderu w wykonaniu autora po kliknięciu w link. W 2020 roku pada kolejne powtórzenie, tym razem za sprawą Niccolò Ceria, a w 2021 roku za sprawą Eliasa Iagnemmy (film), który zasugerował 8C/+. Autor Gioii dzieli się ciekawymi faktami dotyczącymi bulderu w wywiadzie dla 8a.nu, który można przeczytać po kliknięciu w kolejny link.

Podczas prac na Terranovą, którą w 2023 roku próbowali powtórzyć Szkot Will Bosi (film1 oraz film2) i Czeszka Jana Švecová (film), powstaje kombinacja Nova, wyceniona przez Janę na 8B+, z sugestią podniesienia wyceny na 8C po powtórzeniu Willa (film). Dodatkowo warto wspomnieć, że Will posądza Terranovę o wyższe trudności niż 8C+. Wracając do Novy – stanowi kombinację startującą bulderem Sedni si na kost (8B+), po czym wchodzi w Terranovę.

 

 

W 2011 roku, powstaje także Asagimadara w rejonie Mizugaki (Japonia), dla której autor Tokio Muroi proponuje wycenę 8C+ po 100 dniach pracy nad projektem. Po pierwszym powtórzeniu, Toru Nakajima zaproponował w 2013 roku obniżenie wyceny do 8C. Bulder powtórzył również Toshi Takeuchi w 2015 roku i potwierdził skorygowaną wycenę. W marcu 2016 roku na topie zameldowali się również Sachi Amma, Chon Jongwon oraz Adam Ondra (postawił na łatwe 8C). W drugiej połowie 2016 roku, Asagimadarę przeszedł Ryuichi Murai, co zobaczyć można na filmie. W 2019 roku Asagimadara otrzymuje powtórzenie autorstwa Keenana Takahashiego, w 2020 za sprawą 16-letniego Rei’ego Kawamaty oraz Naokiego Shimatani, w 2021 na topie melduje się Tomoa Narasaki (film z przejścia Asagimadary oraz innych bulderów), a w 2023 Yuta Imaizumi.

 

 

W 2013 roku, za sprawą Bernda Zangerla powstaje Shantaram (Osen, Norwegia), bulder ochrzczony przez autora jego największym projektem, najtrudniejszym i najpiękniejszym, bez możliwości porównania do czegokolwiek co zrobił do tamtej pory. Długi bulder (ok. 15m), łączący wiele trudnych ruchów bez restu (podobno 26), zobaczyć można na filmie z przejścia. Shantaram kosztowało Zangerla wiele dni prób na przestrzeni 3 lat. Crux znajduje się zaraz na starcie, po czym trudności wcale nie odpuszczają, wymagając wykonania ruchów za 8A+. Mimo tego, że autor zrezygnował z podania propozycji wyceny, po otwarciu bulderu spekulowało się, że trudność Shantaram to co najmniej górna granica 8C. We wrześniu 2017 roku Shantaram zostało powtórzone dwukrotnie, a dokonali tego Niccolò Ceria i Martin Mobråten (zasugerował wycenę 8B+).

 

 

Wiosną 2014 roku, Nalle Hukkataival przechodzi wersję SD głośnego Bügeleisen 8B+ Klema Loskota w Maltatal (Austria). Wersję ze stania powtórzyły do tamtej pory tylko 3 osoby, z czego przejście Markusa Bocka poddawane jest pod wątpliwość. Z wypowiedzi niektórych powtarzających wnioskować można było, że już Bügeleisen ze stania może być nieco trudniejsze niż sugeruje autorska wycena. Z tego względu i relacji Nalle’go z przejścia wersji SD, spodziewano się trudności 8C+, której Fin po raz kolejny unika poprzestając na wycenie 8C/+. Filmowa historia przejścia po kliknięciu w link. W pierwszej połowie 2015 roku, Bügeleisen w wersji z siadu pokonuje również Jakob Schubert (film) proponując wycenę 8C, nie mając jednak w tym stopniu trudności żadnego punktu odniesienia… W 2020 roku wersję SD pokonuje również Stefan Scarperi (film), co powoduje tymczasowe ugruntowanie niższej wyceny (8C), a pod koniec 2020 roku, kolejne powtórzenie dokłada Nicolai Užnik (film). W 2021 roku, sztuka ta udaje się jeszcze Florianowi Wientjesowi.

 

 

Początek 2015 roku, to kolejne przełomowe przejście. Daniel Woods wytycza The Process, które biegnie południową, przewieszoną ścianą kilkunastometrowego głazu Grandpa Peabody, na którym znajduje się również Lucid Dreaming. Bulder stanowi połączenie Social Distortion (8B) Matta Bircha, odcinek 8B+ doprowadzający do krawędzi kamienia i na koniec psychiczne, płytowe wyjście (ok. 7 metrów) za ok. 7C+ na top. Woods mówi o bulderze jako największej przeszkodzie jaką przyszło mu tej pory pokonać w życiu, sugerując że w przypadku The Process, które jest jak najbardziej w jego stylu, wycena 8C+ będzie najbardziej adekwatna. Z jednej strony nie jest zestawem najtrudniejszych ruchów jakie zrobił, ale połączenie trzech bulderów: 8B, 8B+ i 7C+, dodatkowo ze sporym wyzwaniem mentalnym spowodowanym dużą wysokością i czujnymi ruchami na połogiej końcówce, zasługuje wg. niego na tak wysoką wycenę. Posiada duże doświadczenie w stopniach 8B-8C, a przez ostatnią dekadę trenował w 60cio stopniowym dachu. Dodając do tego zdolność do zapinania małych chwytów w dużym przewieszeniu, z której jest znany, opinia na temat trudności The Process wydaje się być rozsądna. Przejście asekurowane było 25cioma crash padami, co wznowiło pytania o to, gdzie leży granica między bulderingiem a solowaniem… Przejście The Process zobaczyć można na filmie High and Mighty, wchodzącym w skład Reel Rock Tour 10 do obejrzenia na RedbullTV. W pierwszej połowie 2024 roku, po 9ciu latach od powstania problemu, pada w końcu pierwsze powtórzenie, którego autorem jest Zach Galla.

 

 

Również w 2015 roku, Bernd Zangerl otwiera kolejny, wydaje się ekstremalnie trudny bulder – Die Versorgungslinie w Silvapark Galtür (Austria). Austriak unika podania propozycji wyceny, jednak praca nad problemem zajęła mu 5 lat (w sumie ok. 150 prób), co mówi samo za siebie. Ilość prób spowodowana jest z jednej strony obrywem oraz rezygnacją z patentowania na wędkę cruxa, znajdującego się 4ry metry nad ziemią, z drugiej strony Zangerl opisuje Die Versorgungslinie jako swoje najtrudniejsze pierwsze przejście (wywiad po kliknięciu w link).

 

 

Pod koniec 2015 roku, Pirmin Bertle proponuje 8C+ dla bulderu (a w zasadzie trawersu) Drop a Line w rejonie Cousimbert (Szwajcaria). Drop a Line, to 20 przechwytów w piaskowcu. Nie jest to pierwsze przejście Szwajcara, dla którego zaproponował bardzo wysoką wycenę. Jego specyficzne podejście do wyceniania, przerwa od ekstremalnego wspinania i opisywana przez niego droga powrotu do tak wysokiej formy (na jaką wskazują jego propozycje wycen), budzą pewne kontrowersje co do rzeczywistych trudności jego realizacji. W 2013 roku zaproponował dla swojego trawersu o nazwie Minimalomania w Lindental kosmiczny (jak na tamte czasy) stopień 8C+/9A, przy kombinacji dwóch sportowych dróg swojego autorstwa stawia cyfrę 9b (Meiose w Charmey), a później dla trawersu Mediomalomania (znajdującym się tak samo jak Minimalomania w Lindental) proponuje cyfrę 8C. Poza Drop a Line, w Cousimbert znajduje się jeszcze jeden problem autorstwa Pirmina, dla którego zaproponował 8C, a mianowicie Wintertime Love, któremu poświęcił 20 dni pracy.

Pisząc o trudnych trawersach w Szwajcarii, należy wspomnieć jeszcze o 150cio ruchowym E La Nave Va Più Avanti w Lindental, wycenionym autorsko na 9A (rok 2003, autor Hanspeter Bodmer). Powtórzony został do tej pory przynajmniej dwa razy – przez Simona Wandelera (2005) oraz Pirmina Bertle (2009). Pirmin zasugerował obniżenie wyceny do 8C.

 

 

W styczniu 2016 roku, w Fontainebleau (Francja) powstaje Le Pied à Coulisse autorstwa Guillaume Glairon Mondeta. Praca nad drogą zajęła francuzowi ok. 25 sesji rozłożonych na 3 lata, a sam bulder składa się z kilku naprawdę mocnych ruchów i kluczowej, najbardziej z całego bulderu loteryjnej mantli. Doświadczony w ekstremach znajdujących się w lasach pod Paryżem, Guillaume Glairon Mondet jest przekonany, że linia Le Pied à Coulisse jest zdecydowanie trudniejsza od najtrudniejszych bulderów w rejonie i wprowadza do Fontainebleau nowy poziom trudności. Stąd po raz kolejny pada propozycja stopnia 8C+. Nie trzeba było długo czekać na pierwsze powtórzenia, których dokonali w lutym James Webb i Charles Albert. Wg. Webba Le Pied à Coulisse jest na pewno jednym z najtrudniejszych bulderów w lasach Fontaine, ale wycena 8C byłaby bardziej odpowiednia. Charles Albert natomiast przeszedł bulder na boso, bardziej na wprost, omijając w ten sposób 6 ruchów. Taka wersja jest możliwa do przejścia prawdopodobnie tylko bez butów wspinaczkowych (wymaga owinięcia palcem u nogi małego występu skalnego wewnątrz dziurki) i wg. niego zasługuje na 8B+. W butach wspinaczkowych, wersję direct (tak jak Charles Albert) powtórzył pod koniec 2017 roku Nalle Hukkataival i również zaproponował wycenę 8B+. W 2019 roku bulder powtarza Nicolas Januel, któremu zajęło to 16 lat (chciał dokonać pierwszego przejścia, ale nie był wtedy wystarczająco silny), a w 2022 roku Nico Pelorson oraz Rob Denayer.

 

 

We wrześniu 2016 roku, Daniel Woods otwiera w Chaos Canyon (RMNP, Colorado, USA) bulder Creature form the Black Lagoon, czyli sit start za ok. 8C do istniejącego bulderu za 8A, w który wchodzi się bez restu. Woods uważa, że bulder jest trudniejszy niż większość 8C jakie robił, dlatego proponuje wycenę 8C+. Miesiąc później, po ponad dwóch tygodniach prób, na topie Creature from the Black Lagoon melduje się również Dave Graham potwierdzając autorską wycenę. Później, w 2017 roku, problem pokonują James Webb i Daisuke Ichimiya, a w 2018 roku Griffin Whiteside i Shawn Raboutou (film). Ten ostatni zasugerował, że mogłoby być również 8C, ale nie ma tak dużego doświadczenia w tych zakresach trudności. W 2020 roku bulder pokonuje po 3 dniach prób Carlo Traversi, a także Drew Ruana (film). W 2021 udaną próbę zaliczają jeszcze Matt Fultz, Andy Lamb oraz Dylan Barks.

 

 

Również w 2016 roku, w Torrelodenos (Albarracin, Hiszpania), powstaje kolejny bulder wyceniony autorsko na 8C+. Mowa o problemie La Teoría del Todo, otwartym przez Alberto Rocasolano. Autor posiada już na swoim koncie kilka bulderów za 8C (warto dodać, że tylko hiszpańskich). Nowość, biegnąca rysą w dachu, kosztowała go zdecydowanie więcej pracy, stąd tak wysoka wycena. Film z przejścia po kliknięciu w link. Na początku 2017 roku, La Teoria del Todo powtarza Rubén Díaz, sugerując obniżenie wyceny do 8C. Kolejne powtórzenia: Jonatana Flora Vazqueza (wrzesień 2018), Pola Roca Lopeza (grudzień 2018) i Vadima Timonova (styczeń 2019), ugruntowały wycenę na poziomie 8B+!

 

 

W pierwszej połowie 2017 roku, Dai Koyamada otwiera w Gero (Japonia) Nayutę, najtrudniejszy bulder jaki do tej pory pokonał. Nayuta to kombinacja Nehanny (8B+/C) i Puresemu (8B+). W sumie 27 ruchów. Nazwa oznacza ekstremalnie wysoki numer lub coś ponad istniejące rzeczy. Na początku 2022 roku, Nehannę powtarza Shinichiro Nomura, odnotowując przy tym wycenę 8C, już po akcie wandalizmu, w wyniku którego zarówno Nehanna, jak i Nayuta zostały uszkodzone łomem albo młotkiem. W drugiej połowie 2022 roku, Nayutę w takim stanie powtarza Yuta Imaizumi.

W drugiej połowie 2017 roku, w Tamajón, Alberto Rocasolano otwiera kolejny ekstrem, dla którego proponuje wycenę 8C+. Wg, autora nowości, jest to z pewnością najtrudniejszy bulder w Hiszpani. Mowa o El Indomable, o którym więcej dowiedziec można się z filmu po kliknięciu w link. Na początku 2018 El Indomable pokonuje Nano Sanchez sugerując obniżenie wyceny do 8C.

 

 

Jeszcze w 2017 roku, bosonogi Charles Albert (więcej o jego fenomenie w dalszej części artykułu) proponuje stopień 8C+ dla La Révolutionnaire w przedłużonej wersji. Oryginalna wersja bulderu otwarta została przez niego rok wcześniej w sektorze Gros Sablons (Fontainebleau, Francja). Biegnące dachem, krawądkowo-ściskowe wyzwanie, Charles pokonał oczywiście na boso i wycenił na 8C. Przedłużona wersja dodaje 3 trudne ruchy i zasługuje wg. Francuza na miano najtrudniejszego bulderu w Fontainebleau, proponując tym samym 8C+. W marcu 2019 roku bulder pokonuje Ryohei Kameyama, nie sugerując obniżenia wyceny. Film z przejścia po kliknięciu w link. W pierwszej połowie 2022 roku, na topie meldują się jeszcze Simon Lorenzi (film) oraz Niccolò Ceria, a w pierwszej połowie 2023 roku Tim Reuser.

 

 

W maju 2018 roku, Nomura Shinichiro pokonuje problem Hydrangea, który posiadał ugruntowaną wycenę 8C, ale rzekomo w wyniku obrywów trudność miała ulec podwyższeniu (do 8C+), co miał potwierdzić pod koniec 2019 roku Akira Waku. Hydrangea powstała w 2005 roku w rejonie Shiobara za sprawą Dai’ego Koyamady, który początkowo sugerował 8C/+ a później, co ciekawe, zmienił zdanie i postawił przy bulderze 8B+. Hydrangea, to długi -bo 25cio przechwytowy – problem w dachu, który po 8 latach doczekał się powtórzenia przez Daniela Woodsa. Amerykanin wycenił problem na 8C z górnej półki. Bulder powtórzyli również Sachi Amma (2014), Motoshi Nagao (2015), Ryuchi Murai (2016), Shinichiro Nomura (2018) oraz Naoki Shimatani (2020). Powagę Hydrangei i ilość wysiłku, którą musiał włożyć w jej pokonanie jeden z najlepszych bulderowców na świecie, zobaczyć można na filmie.

 

 

Październik 2018, to miesiąc powstania nowego 8C+ Daniela Woodsa, w Rocky Mountain National Park (USA). Box Therapy, bo tak została ochrzczona nowość, biegnie pęknięciem przecinającym mocno przewieszony (ok. 50 stopni) granitowy głaz. Box Therapy, to dodanie niższego startu do Spread Eagle (8A) Tommy’ego Caldwella. Całość, to ok. 20 ruchów po słabych i małych ściskach oraz krawądkach ze słabymi stopniami. Proces tego niesamowitego przejścia zobaczyć można na filmie. W lipcu 2020 roku Box Therapy powtarza Drew Ruana, a w październiku Sean Bailey. W drugiej połowie 2023 roku, padają aż 3 przejścia bulderu, w tym 2 kobiece. Najpierw problem odhacza Katie Lamb, co sprawia, że staje się (przynajmniej na chwilę) pierwszą kobietą na 8C+. Miesiąc później jednak, sztuka ta udaje się również rodzeństwu – Brooke i Shawn Raboutou, którzy zaproponowali obniżenie wyceny do 8C, z czym zgodził się autor pierwszego przejścia…

 

 

W listopadzie 2018, Shawn Raboutou dodaje niższy start do Off the Wagon, słynnego Cart Projekt Dave’a Grahama i Chrisa Sharmy w Szwajcarii, który jako pierwszy pokonał Nalle Hukkataival w 2012 roku i zaproponował 8C. Wycena się nie utrzymała – dla wersji ze stania stanęła na 8B+. Zdaniem autora nowej wersji, trudności Off the Wagon z siadu sięgają stopnia 8C+. Powód (a w zasadzie powody), dla którego bulder jest taki wyjątkowy, najlepiej ukazuje film z przejścia. W pierwszej połowie 2020 roku, bulder powtarzają James Webb oraz Daniel Woods. W 2021 roku na topie meldują się również Giuliano Cameroni (po 6 latach zmagań – film), Simon Lorenzi (film) oraz Serhij Topiszko. 1 stycznia 2022 roku sztuka ta udaje się Yannickowi Flohé, a w 2023 roku na topie meldują się Florian Wientjes (luty), Niccolò Ceria (marzec) oraz Francesco Berardino (maj – film). W 2024 roku na topie melduje się Lasse von Freier.

 

 

Jeszcze pod koniec 2018 roku, Charles Albert utrudnia kolejny bulder w Fontainebleau, tym razem Hypothèse (7C+) w sektorze Bas Cuvier. Start z siedzenia (bez użycia crashpada) dodaje tylko dwa ruchy, ale wg. autora wystarczająco trudne, żeby podnieść wycenę nowo powstałego Hypothèse Assis do 8C+.

Niedługo później, 15 grudnia 2018, James Webb otwiera w Black Velvet Canyon (Red Rocks, Colorado, USA) Sleepwalkera, trudną propozycję, na której na początku nie mógł zrobić ani jednego ruchu. Po 11 dniach zmagań udało mu się stanąć na topie, otwierając prawdopodobnie najtrudniejszy bulder w kraju (film o bulderze i jego pierwszym przejściu). Wycenę (oczywiście 8C+), potwierdzili w przeciągu dwóch kolejnych miesięcy Daniel Woods (film) oraz Nalle Hukkataival (bardzo ciekawy film nie tylko o przejściu Sleepwalkera). Na początku 2020 roku, problem powtarza Drew Ruana (kolejny film), a na końcu Nathan Williams. Początek 2021 przynosi kolejne powtórzenie, którego dokonał Matt Fultz, a póżniej jeszcze Pablo Hammack. Następne miało miejsce prawdopodobnie dopiero w 2023 roku, za sprawą Ryuichi Murai (film). Końcówka 2023 roku przynosi niespodziewane przejście w trzech sesjach, w wykonaniu Zandera Wallera, który nie przeszedł wcześniej żadnego 8B+… Zastosował inne patenty i jego zdaniem, jeżeli Sleepwalker ma 8C, to łatwe! Również pod koniec 2023, na topie meldują się Zach Galla (komentując, że bulder można zrobić na różne sposoby, ale wszystkie są trudne) oraz 17to letni Kai Whaley (który do tej pory miał na koncie tylko 8B!). W 2024 roku, Sleepwalkera pokonują Noah Wheeler oraz Will Bosi (film). Will również zasugerował obniżenie wyceny do 8C.

 

 

W pierwszym kwartale 2019, Giuliano Cameroni rozwiązuje dwa problemy w Szwajcarii, dla których proponuje wycenę 8C+. Pierwszy to Poison Well w Brione, czyli prostowanie tamtejszego klasyka Pamplemousse (8A). Poison Well wymaga czystej siły, którą wykazał się również Jimmy Webb, dokonując pierwszego powtórzenia w pierwszej połowie 2020 roku, potwierdzając przy okazji autorską wycenę. Dostępny w sieci jest film, z prac Dave’a Grahama nad przejściem bulderu. Drugi z opisywanych problemów autorstwa Cameroniego, to REM, czyli rozwiązanie Dreamtime Project w Cresciano. Problem staruje tak samo jak Dreamtime, ale zamiast trawersować w lewo, idzie prosto do góry po małych krawądkach (w tym dwóch mikrochwytach, z których ruch to crux bulderu). Film z przejścia obu ekstremów do obejrzenia po kliknięciu w link. W pierwszej połowie 2020 roku, REM powtarza Paul Robinson. Mimo tego, że komplementuje urodę bulderu, weryfikuje ostro wycenę – mówi że bliżej mu do 8B+. Na początku 2024 roku, problem zyskuje kolejne powtórzenie za sprawą Sama Weira, który sugeruje wycenę mocne 8C albo lajtowe 8C+, przychylając się bardziej do odczuć autora niż pierwszego powtarzającego (film). Niedługo po tym, Francesco Berardino również sugeruje 8C+.

 

 

W pierwszej połowie 2019 roku powstaje też kolejna Szwajcarska nowość za 8C+ – Ephyra Jamesa Webba w Chironico. Problem znajduje się na lewo od popularnego From Dirt Grows the Flowers i jest jednym z najstarszych szwajcarskich projektów. Na filmie Ephyra, a poza nią również From Dirt Grows the Flowers. Pod koniec 2020 roku pada pierwsze powtórzenie bulderu za sprawą Włocha Niccolò Ceria, a w pierwszym kwartale 2021 kolejne – dzięki Giuliano Cameroni. W drugiej połowie 2022 roku, Ephyrę przechodzi William Bosi, a na początku 2023 roku Yannick Flohé (film).

 

 

W listopadzie 2019 roku, Ryuichi Murai dodaje niższy start (dodatkowe 5 ruchów po oblakach) do mocno przewieszonego Decided (8B+) w Mizugaki. Problem nazwał United i wycenił na 8C+ (film z prób i finalnego przejścia). Sylwetkę tego supermocnego Japończyka, przybliża film dostępny na kanale EpicTV.

 

 

W pierwszej połowie 2020 roku, Adam Ondra otwiera dwa bardzo trudne projekty, dla których zaproponował wycenę 8C+ – Brutal Rider oraz Icebreaker. Brutal Rider, to niższy start do opisanego w dalszej części artykułu bulderu Ghostrider (8C) znajdującego się w Sloup, którego autorem jest Martin Stráník. Całość to 25 ruchów, które z liną miałyby wg. Ondry mocne 9b. Co składa się na ową trudność, zobaczyć można na filmie po kliknięciu w link. Icebreaker (oryg. Ledoborec), to znowu trudniejsza wersja bulderu Martina Stráníka. Dodaje teren za 8B do bulderu Iceberg (8C), znajdującego się w Holštejn. Odnosząc się do wyceny „linowej”, Ondra odczuł trudność jako 9b/+, a drogę na której sukces zależy od odpowiedniego zaklinowania kolana, dobrze prezentuje kolejny film.

W czerwcu 2020 roku, w Little Cottonwood Canyon, za sprawą Nataniela Colemana powstaje kolejny bulder o ekstremalnie wysokiej proponowanej wycenie – 8C+. Nowość o nazwie The Grand Illusion zobaczyć można na filmie po kliknięciu w link. W drugiej połowie 2020 roku ekstrem odhacza Sean Bailey (film z rzeźnicką muzyką) porównując trudność i charakter do drogi First Round First Minute w Margalefie, z tym że The Grand Illusion odczuł jako nieco łatwiejsze. Co ciekawe Sharma jest też autorem (tak samo jak First Round First Minute) Euro Roof za 8B, które to zostało utrudnione o niższy start, a powstały w ten sposób 25cio ruchowy problem to właśnie The Grand Illusion. W 2021 roku bulder powtarzają Daniel Woods (film), Matt Fultz oraz Zach Galla.

 

 

Pod koniec grudnia 2020 roku, w Tahoe Mountain (California, USA) powstaje Big Z o proponowanej wycenie 8C+. O bulderze nie wiadomo póki co zbyt wiele, poza tym, że wymaga skomplikowanej pracy nóg. Autorem jest Shawn Raboutou – film z przejścia. Po trzech latach pracy, w pierwszym kwartale 2024 roku, Matt Fultz dokonuje pierwszego powtórzenia (film). O bulderze pisze, że jest naprawdę niesamowity, a poświęcił mu tyle czasu, bo pozwolił mu pracować nad swoimi słabymi punktami. Przez to, że jest wysoki, nie mógł się odpowiednio poskładać, palce nie wchodziły mu do rysy, a tyłek za duży, żeby nie haczyć o skałę z tyłu. Używając haczenia kolna udało mu się przejść środkowego cruxa, ale wyjście z tej pozycji stworzyło kolejnego cruxa…

 

 

W czerwcu 2021, Giuliano Cameroni rozpracowuję super trikowy, niższy start do Hazel Grace (bulder został opisany w dalszej części artykułu) w Gottardo (Alpy Szwajcarskie) i proponuje 8C+. Chociaż pod kątem fizycznym mogłoby być 8C, to pod kątem technicznym 8C+ wydaje mu się adekwatną wyceną dla Hazel Grace w wersji SD. Ostatecznie przy bulderze pojawił się łamaniec – 8C/+. Film z przejścia po kliknięciu w link. Pierwsze powtórzenie padło w 2021 roku (Florian Wentjes – film), drugie w 2023 (Dave Graham – film).

 

 

Miesiąc później, Drew Ruana otwiera kombinację opisanego w dalszej części artykułu Delirium (8C) w Mt Evans (Colorodao, USA) i We can Build You (8B+, obecnie bardziej 8B). Po siłowym początku Delirium za 8B+ i restowej klamie, czeka – jak to określił autor – koszmar wytrzymałości siłowej z trudną i emocjonującą końcówką. Dla nowości o nazwie Insomniac autor zaproponował 8C+. Film z przejścia po kliknięciu w link. Bulder powtórzyli do tej pory prawdopodobnie tylko Shawn Raboutou, Daniel Woods (sugestia 8C/+), James Webb oraz Austin Purdy.

 

 

Jeszcze w pierwszej połowie 2021 roku, Manu Cornu sugeruje wycenę 8C+ dla Le Pilier du Dessert assis direct. Pierwotna wersja bulderu powstała ok. 20 lat wcześniej w sektorze Apremont Désert w Fontainebleau. Później dodano wersję z siedzenia. Pierwsze przejście najbardziej rozbudowanej wersji należy do Michiela Nieuwenhuijsena, którego dokonał 3 dni przed Manu i odczuł trudności jako 8C. Z kolei Nico Pelorson, pierwszy powtarzający (jeszcze przed Manu), zasugerował 8B+… Podczas autorskiego przejścia, wysoki (187 lub 193cm wzrostu, w zależności od źródła) Holender zastosował patenty, które dla Manu były niemożliwe… Jednak sugestia znacznie niższej wyceny zaproponowanej prze Nico, nie pozwala póki co anonsować powstania kolejnego supertrudnego bulderu…

 

 

W drugiej połowie 2021 roku, powstają natomiast trzy propozycje o autorskiej wycenie 8C+, oraz jedna sugestia podniesienia trudności do właśnie tak wysokiej cyfry. Pierwsza to Moonlight Sonata autorstwa Taylora McNeila w Joe’s Valley, druga i trzecia, to nowości powstałe za sprawą Ryuichi Murai – Nexus w Shiobara oraz Floatin w Mizugaki. Problem, który po obrywie doczekał się sugestii podniesienia wyceny, to Hallucination w Horai.

W pierwszym kontakcie, Taylor nie mógł wykonać na Moonlight Sonata pojedynczych przechwytów. Bulder, to 6 naprawdę trudnych, kompresyjnych ruchów, przechodzących w czujną końcówkę za 7B+. Dwa pierwsze ruchy w połączeniu z wymagającą pracą nóg, to ok. 8B, następne cztery to ok. 8B+ – najtrudniejsze pojedyncze ruchy jakie Taylor kiedykolwiek robił. Więcej o Moonlight Sonata w wywiadzie, jakiego udzielił portalowi climbing.com, po kliknięciu w link oraz na filmie z prac nad bulderem i przejścia. W drugiej połowie 2020 roku, Moonlight Sonata powtarza Matt Fultz.

 

 

Nexus, to kombinacja dwóch 8B+ w mocnym dachu – w sumie ok. 40 ruchów, których połączenie kosztowało autora 5 lat pracy (film), a Floatin to realizacja krótkiego (6cio ruchowego) projektu Launch Pad, który posiada najtrudniejszy pierwszy ruch oraz ogólny carakter wymagajacy dynamicznych supertrudnych ruchów po mikrokrawądkach, co zobaczyć można na filmie. Floatin, w 2023 roku powtarzają Florian Wientjes (film) oraz Ryohei Kameyama (film).

 

 

W Horai, w 2003 roku Dai Koyamada otworzył jedną ze swoich licznych, trudnych realizacji – Hallucination za 8B+. Problem ma zarejestrowane jedno powtórzenie w 2004 roku. Kolejnego (pod koniec 2021 roku), już po obrywie, dokonał dopiero Kazuma Ise. Nowy crux wymaga wykonania dwóch deadpoint’owych ruchów pod rząd – z małego, slabego chwytu do odciągu na jeden palec i od razu do kolejnego odciągu (również na jeden palec). Mimo braku dużego doświadczenia w tak trudnych bulderach, zaproponował podwyższenie wyceny do 8C+.

W 2021 roku, Shawn Raboutou otwiera w Fionnay Fuck the System, niższy start do Foundation’s Edge, znanego bulderu Davida Grahama opisanego w dalszej części artykułu. O przejściu poinformował dopiero w pierwszej połowie 2022 roku. W 2022 roku pierwszego powtórzenia dokonuje właśnie Dave Graham, do którego należał pierwotnie owy projekt. Nie był w stanie przejść startu patentem dla niższych, którego użył Shawn. W tym samym roku, bulder powtarza jeszcze Clément Lechaptois. Pierwsze przejście, a także kilka innych bulderów, na filmie po kliknięciu w link.

 

 

Na początku 2022 roku, Simon Lorenzi łączy start bulderu Convinction (8A) w wersji Low z The Big Island (8B+-8C). Wydłuża w ten sposób The Big Island o 5-6 dodatkowych ruchów, co zasługuje wg. autora pierwszego przejścia na 8C+. Nowość o nazwie Big Conviction startuje trudnym ruchem z podchwytu na słabych stopniach, potem daleki ruch w lewo do małego, ale dobrego chwytu, podczas czego trzeba trzymać mocno napięcie ciała, żeby nie odpaść. Po następnych 3-4 ruchach, wchodzi się w początek bulderu The Big Island. Film z przejścia po kliknięciu w link.

 

 

Niewiele później, dalej w pierwszym kwartale 2022, powstaje kolejna propozycja o tak wysokiej wycenie. Elias Iagnemma oczyścił i przeszedł niesamowity bulder w Tintorale (Włochy). Ganesh, ciąg niesamowitych przechwytów, wymagających idealnych ustawień ciała, zasługuje wg. autora na 8C+ (film).

 

 

2022 rok, to prawdziwy wysyp propozycji rzędu 8C+ – pod koniec marca, Shinichiro Nomura przechodzi jako pierwszy stary projekt w Chigobutai – jedną z „największych” japońskich linii. Gakidō, bo tak nazywa się nowy japoński ekstrem, wyceniony został na 8C+ i opierał się długo, mimo prób wielu mocnych zawodników. O ile japońskie buldery wymagają zazwyczaj wykonania wielu ruchów, a trudnością jest połączenie ich w całość, o tyle Gakidō jest krótkie. Utalentowany, 25cio letni Japończyk podkreśla niesamowitą formę głazu, na którym znajduje się bulder, ale też wskazuje na bardzo kiepskie chwyty w połączeniu z najgorszymi ustawieniami z jakimi miał do tej pory do czynienia. Więcej o problemie na filmie po kliknięciu w link. W drugiej połowie 2022, propozycję wyceny Gakidō, potwierdza Ryuichi Murai, chociaż nie wykluczył, że bulder może być łatwiejszy. Drastycznej korekty wyceny dokonał Tomoa Narasaki, który przeszedł Gakidō fleszem – zasugerował obniżenie do 8B+, z którą to zgodził się autor. Dołożył również wersję z siadu (cztery ruchy po słabych chwytach za ok. 8B), którą nazwał Ashurado i wycenił na 8C (film z obu bulderów). Trudności jakie odczuł, to 8B/+. Niedługo po tym, Yuta Imaizumi powtarza Ashurado i sugeruje łatwe 8C (film)

 

 

W pierwszej połowie kwietnia, Nacho Sánchez otwiera w rejonie Fortuna (Murcja) bulder Daños Con-laterales, dla którego zaproponował wycenę 8C+. Bulder nie jest może bardzo atrakcyjny, ale podobno warty tylu prób, ile musiał poświęcić Hiszpan żeby go pokonać. Film z przejścia po kilknięciu w link. Dalej pierwszej połowie roku – 20 kwietnia, David Graham proponuje w Valle Bavona Euclase – techniczną zagadkę. Problem odkrył w 2005 roku i mimo wielu chwytów, cięzko jest je połączyć w logiczny ciąg umożliwiający przejście. W sumie autorskim patentem – 19 przechwytów, 21 stopni i 4 kliny kolana – to gra polegająca na połaczeniu różnych pozycji ciała. Do równania trzeba dodać jeszcze wymagającą mentalnie końcówkę, na wysokości określanej po angielsku wymownie strefą „no-fall-zone”.

 

 

Pod koniec czerwca, Matt Fultz otwiera w RMNP (Kolorado) trudniejszą wersję klasyka Jade (8B+). Nowość wyceniona autorsko na 8C+, czyli Brace fo the Cure, wymaga precyzyjnego trafiania w małe, ostre zapinki, co kończy się jednym ruchem za 7C+, który wydaje się mieć więcej, kiedy dochodzi się tu spompowanym ;) Więcej, na filmie z przejścia.

 

 

Kolejny bulder powstał co prawda dużo wcześniej, ale zaczęło być o nim głośno dopiero w drugiej połowie 2022 roku… Mowa o The Story of 3 Worlds, kolejnym trzymanym w tajemnicy problemie autorstwa Shawna Raboutou. Nowość, to jedno z najczęściej powtarzanych 8C na świecie, ale z alternatywnych startem z lewej, stanowiącym niesamowitą bańkę do podchwytu. Film z przejścia.

 

 

Następne potencjalne 8C+, to Isles of Wonder w wersji z siadu w Ogwen Valley w północnej Walii. W wersji ze stania bulder o wycenie 8B powstał w 2012 roku za sprawą Pete’a Robinsa a wersja SS, to dzieło Aidana Robertsa. W pierwszej połowie 2023 roku Will Bosi powtarza Isles of Wonder SD i ze względu na łatwiejsze patenty, proponje obniżenie wyceny tej królewskiej linii do 8C (film). Niedługo po otwarciu bulderu, w Wielkiej Brytanii kolejny problem otrzymał autorską wycenę 8C+ – Honey Badger Willa Bosiego w Peak District. Linia jest dość długa – ok. 22 trudne ruchy, które doprowadzają do przerażającego topoutu. Znajduje się w Badger Cove i dzieli odcinki z Rampant Rabbit (7C) i Dan Varian Clasic Bewilderness (8B+). Więcej na filmie z przejścia.

 

 

W Lincoln Cave (Lincoln Lake, Kolorado), powstaje z kolei Distortion Drew Ruany. Jest to niższy start do bulderu za 8B. W sumie ok. 20 ruchów, z których dla autora realizacji, ostatni był najtrudniejszy. Film z przejścia po kliknięciu w link.

 

 

W październiku, Aidan Roberts dodaje start z siadu do Vecchio Leone za 8B, klasyka autorstwa Bernda Zangerla w Brione. Vecchio Leone SD wycenia na 8C+, a w 2023 roku wycenę potwierdzają Matt Fultz oraz Stefano Carnati. Więcej o bulderze na filmie z przejścia po kliknięciu w link.

 

 

Jeszcze w 2022 roku, Drew Ruana otwiera w Nomad Cave (Clear Creek Canyon, USA) kolejne 8C+ – Bookkeeping. Bulder łączy miejsca za 8A, 8B+ i 8A+ (film z trwającego prawie 2 minuty pierwszego przejścia po kliknięciu w link). W pierwszej połowie 2023 roku pada pierwsze powtórzenie, którego dokonuje Colin Duffy (film – tym razem ponad 3-minutowy).

 

 

W styczniu 2023 roku, za sprawą Gabe’a Lawsona, powstaje potencjalnie najtrudnieszy bulder w Kanadzie (autorsko 8C+). Mowa o the Megg w Squamish. Nazwa nawiązuje do podobnego, również przełomowego the Egg (8A) Chrisa Sharmy. The Megg, to problem, z którym na przestrzeni 20 lat bezskutecznie mierzyło się wielu wspinaczy, w tym Nalle Hukkataival i Drew Ruana. 16 trudnych przechwytów (z których najtrudniejsze są 4 pierwsze), podzielonych na 2 części – pierwszej siłowej (ok. 8B+), drugiej technicznej (ok. 8A+) – przeszedł w końcu Kanadyjczyk poświęcając ok. 16 sesji, na przestrzeni 10 miesięcy.

W lutym 2023, Yannick Flohé realizuje stary, otwarty projekt w Cresciano – wariant do Dreamtime, proponując wycenę 8C+. Startuje tak samo, ale po bańce idzie w prawo i kończy się się bulderem Somnolence (8B). Nowość o nazwie Return of the Dreamtime, to połączenie odcinka za 8B/+ z cruxem za 8B (daleki ruch po ściskach). Film z przejścia dostępny po kliknięciu w link. Na początku 2024 roku, Francesco Berardino powtarza bulder, sugerując łatwe 8C+ lub po prostu 8C…

Również w lutym, powstaje Maxwell’s Demon Sit Drew Ruany w Coal Creek. Ten dodający 7 palczastych ruchów – za w sumie 8B – start z siadu, do otwartego przez siebie jesienią poprzedniego roku 8B+ (film), zasługuje wg. tego bardzo mocnego zawodnika na 8C+.

 

 

W marcu 2023 roku, Dave Graham otwiera w Valle Bavona kolejny trudny bulder, dla którego zaproponował 8C+ – Celestite. Styl wspinania na problemie wymaga cierpliwości, równowagi, skupienia uwagi, zgrania wielu trudnych rzeczy razem – nie tylko ostrego próbowania. Nowość określa jako majestatyczny, piękny dodatek do wspinaczkowej oferty doliny, który biegnie skośną formacją w dużym przewieszeniu, z ciężkimi do zaufania stopniami. Więcej na filmie. W styczniu 2024 roku, pierwsze powtórzenie pada łupem Francesco Berardino.

 

 

W kwietniu 2023, Aidan Roberts ogłosił powstanie w Brione The Lion Share – autorsko 8C+ (film). Problem zrealizował nieco wcześniej, a zlokalizowany jest na ścianie Vecchio – najtrudniejszy z 3ech sąsiadujących ze sobą bulderów swojego autorstwa (pozostałe to Everything the Light Touches oraz Vecchio Leone Low).

Niedługo trzeba było czekać na kolejną propozycję za 8C+ Drew Ruany, który jest w niesamowitym gazie. Już w maju donosi o powstaniu Howl at the Moon z siadu. Sporo czasu kosztowała go wersja ze stania (8C), którą otworzył w Guanella Pass (Kolorado) Grrifin Whiteside.

 

 

Także w maju 2023, Vadim Timonow otwiera w Dżan-Tugan (Kaukaz) bulder Blackflip (8C) oraz wersję z siadu – Blackflip Sit i zaroponował wycenę 8C+/9A. Więcej o problemie na filmie z przejścia.

 

 

W pierwszej połowie 2020 roku, Jimmy Webb otwiera w Cresciano bulder Gateway (8B+) na kamieniu, na którym znajduje się również Dreamtime. Ze względu na obryw, pierwsze powtórzenie pada dopiero pod koniec 2023 roku, i to z sugestią podniesienia wyceny do 8C+! Martin Keller, autor pierwszego przejścia po obrywie, komplementuje problem jako idealny projekt – piękna linia, niesamowite i trudne ruchy – z jednej strony siłowe, z drugiej niezwykle delikatne sekwencje. Martin spędził na próbach pond trzy lata – w sumie ponad 150 sesji. Czekając na film, pierwsze przejście oryginalnego problemu po kliknięciu w link.

 

 

Również pod koniec 2023, Carlo Traversi otwiera w Yosemite stary projekt – na głazie Thriller w Camp 4. Swój „życiowy projekt”, którego próbował przez 7 lat podczas ponad 50ciu sesji (również ze względu na nieustająco słaby warun), nazwał The Dark Side i wycenił na 8C+.

 

W 2024 roku, w temacie problemów za 8C+ dzieje się póki co równie dużo – już pod koniec stycznia Sean Bailey otwiera w Buttermilks (California, USA) na Grandpa Peabody kolejnego highballa – Devilution. Nowość to niższy start do znanego problemu Evilution (8A+). NIższy start, to w tym przypadku tylko dwa ruchy – krzyż z wyjazdem nóg i daleki ruch do startu Evilution.

 

 

W lutym 2024, Daniel Woods otwiera w Peak to Peak (Colorado, USA) bulder Adrenaline, na równo ciosanej, przewieszonej na 50 stopni ścianie bardzo dobrej jakości. Crux, to dziki klin palców, który zależy od dobrego tarcia i świeżej skóry. Bez odpowiednich warunków, bolesne ruchy jakie trzeba wykonać do pokonania tego problemu, są nie do zrobienia. Proponowana wycena, to dolna granica 8C+, ale określenie Adrenaline najbardziej bolesnym bulderem w karierze nie zachęca do powtórzeń…

 

 

W marcu, w rejonie La Pedriza, Pablo Zamora otwiera Muerte por Asfixia i proponuje 8C+. Stanowi niższy start do Flor de Loto (8B).

 

 

9A

Od kilku lat wiadomo było o supertrudnych projektach fińskiego mistrza Nalle’go Hukkataivala. Pierwszym, prawdopodobnie najtrudniejszym z nich, okazał się Sisu Project, bulder na którym Nalle po 4rech dniach patentowania był w stanie wykonać tylko pierwszy, i to najłatwiejszy, z ok. 10ciu kluczowych ruchów. Również po dłuższym zapoznaniu, startując z pomocą spotterów z różnych części ściany, Nalle jest w stanie tylko trzymać się chwytów, bez możliwości wykonania pojedynczych ruchów. Dugim projektem, na którym Fin spędzał wiele czasu był Lappnor Project. Co jakiś czas na jego profilu na fb przeczytać można było o niewielkich postępach w pracy nad projektem. Wiadomo było, że jest coraz bliżej, i że jeżeli się uda będzie to na pewno jeden z najtrudniejszych bulderów na świecie. W końcu, w marcu 2016 nastąpił ważny przełom. James Webb znalazł patent z małym stopniem, którego Nalle nie brał pod uwagę, uznając że znajduje się zbyt daleko na prawo by być użyteczny. Mijały jednak kolejne miesiące, a Lappnor Project pozostawał dalej projektem. Aż tu nagle 23 października 2016 roku:

„Dnie zamieniały się w tygodnie, tygodnie w miesiące, miesiące w lata, niezliczone wizyty, wzloty i upadki, pewność zmieniona w wątpliwości. (…) Siedząc pod bulderem czuję jego ciężar. Startując czuję jakbym miał déjà vu. Zawsze zaczyna się tak samo i tak samo kończy. Z wyjątkiem tego razu. Tym razem było inaczej. (…) Wiszę na szczycie bulderu zdezorientowany, serce bije jak szalone. (…) Staram się pojąć w jaki sposób się tam dostałem. Wiele uczuć naraz: zaskoczenie, ulga, szczęście, dezorientacja”.

Nalle Hukkataival pokonuje w końcu swój wieloletni projekt i nazywa go Burden of Dreams. Znany z bardzo rozsądnego, często nawet zbyt zachowawczego podejścia do tematu proponowanych wycen, tym razem wprowadza nowy, w pełni zasadny poziom trudności – 9A! Więcej o pracy nad projektem i aspektem mentalnym związanym z przełamywaniem kolejnych barier trudności, w bardzo ciekawym wywiadzie, który można przeczytać na stronie UKClimbing po kliknięciu w link. Ponadto dużo o drodze można dowiedzieć się z filmu na Vimeo.

 

 

Przechwytów na Burden of Dreams próbowali już James Webb, Daniel Woods, Toru Nakajima i Ryohei Kameyama (dwaj ostatni posiadają nawet bardzo dokładne repliki chwytów do treningu pod przejście problemu). Podobnie Aidan Roberts – stworzył bulderu replikę Burden of Dreams, co można zobaczyć na filmie nr 1 oraz filmie nr 2. Czas poświęcony próbom, ogromne doświadczenie Nalle’go, wysoki poziom oraz wspomniane wyżej podejście do wyceniania pozwalają sądzić, że zaproponowana wycena się utrzyma.

 

 

Pod koniec 2022 roku, z Burden of Dreams zaczęli się mierzyć również Giuliano Cameroni oraz Shawn Raboutou, co można zobaczyć na kolejnym filmie i tym, na którym Shawn był naprawdę bliko (link). Później dołączyli jeszcze Stefano Ghisolfi (film), Elias Iagnemma (film) i Will Bosi, który 12 kwietnia 2023 roku powtórzył ekstrem jako pierwszy. Po 10 dniach trenowania na replice i kilku tygodniach spędzonych na miejscu w Finlandii, zameldował się na topie potwierdzając autorską wycenę (film).

 

 

Zupełnie niespodziewanie, 27 grudnia tego samego roku, trzeciego przejścia Burden of Dreams dokonuje Simon Lorenzi, a w pierwszym kwartale 2024, po 20-25 próach rozłożonych na 5 wyjazdów, sztuka ta udaje się Eliasowi Iagnemmie.

 

 

Pod koniec 2018 roku, Charles Albert proponuje dla otwartego przez siebie (oczywiście na boso) bulderu w Fontainebleau najwyższą na ten czas cyfrę – 9A. No Kpote Only, najtrudniejsza linia w rejonie, biegnie sporym przewieszeniem i liczy ok. 10 ruchów, z czego dwa są kluczowe, a doprowadza do nich krótki trawers (3 ruchy) za ok. 8A. Na koniec zostaje do pokonania bulder za ok. 7C+. Próby na No Kpote Only oraz przejście innych bulderów rejonu, w wykonaniu Charlesa Alberta i Giulanio Cameroni, zobaczyć można na filmie po kliknięciu w link. W marcu 2019 roku, No Kpote Only powtarza Ryohei Kameyama. Mimo tego, że nie ma dużego doświadczenia w wycenianiu tak trudnych linii, sugeruje obniżenie wyceny do 8C+/9A, porównując problem do Burden of Dreams, nad którym pracował w poprzednim roku. Jak wspina się wybitny Japończyk, zobaczyć można na filmie, na którym atakuje wiele trudnych problemów Fontainebleau. W drugiej połowie 2020 roku, No Kpote Only pokonuje Nico Pelorson i sugeruje obniżenie wyceny do 8C. W 2022 roku sztuka ta udaje się jeszcze młodemu (17to letniemu) Ukraińcowi – Illya Bahmet Smolenskyi’emu.

 

 

Na początku 2021 roku, przejścia doczekał się wielki projekt w Fountainebleau – wersja z siedzenia do The Big Island (8C, wg. niektórych 8B+), opisanego dokładniej w dalszej części artykułu. Wersja SD dodaje 10 ruchów, tworzących same w sobie bulder za 8B+, po których wchodzi się bez restu w znanego, często powtarzanego klasyka o w miarę ugruntowanej wycenie 8C. Dokonał tego, w ciągu ok. 25 sesji Belg Simon Lorenzi, proponując wycenę 9A i nazwę Soudain Seul. Niedługo później bulder powtarza Nico Pelorson i sugeruje obniżenie wyceny do 8C+. Historia tego przejścia i wcześniejsze przygotowania, zostały uwiecznione na filmie, który zobaczyć można po kliknięciu w link. Na początku 2022 roku bulder pokonuje jeszcze Camille Coudert. Poświęcił mu 70-100 sesji, a wersję ze stania, w ramach przygotowania, zrobił w sumie 43 razy, osiągając na niej 100% skuteczności. Jego zdaniem zasługuje na 9A (film).

 

 

Również w pierwszej połowie 2021 roku, Daniel Woods dokłada sit start do znanego, trudnego problemu opisanego w poprzedniej części artykułu – Sleepwalkera. Wg. autora, dodanie 7mio ruchowego bulderu startowego za 8B, czyni z 16to ruchowej całości o nazwie Return of the Sleepwalker, problem zasługujący na 9A. Cały proces otwierania bulderu zobaczyć można na filmie po kliknięciu w link. W pierwszej połowie 2024 roku, pierwszego powtórzenia dokonuje Will Bosi potwierdzając wycenę, równocześnie sugerując, że to prawdopodobnie dolna granica stopnia. W jego odczuciu Return… jest trudniejsze od Alphane, ale łatwiejsze od Burden of Dreams. Praca nad przejściem kosztowała go 12 dni, w tym 3 poświęcił na przejście Sleepwalkera (film).

 

 

W czerwcu 2022 roku, portal 8a.nu opublikował plotki o powstaniu kolejnego 9A – realizacji Alphane Moon Project, wymyślonego w 2003 roku przez Dave’a Grahama w Chironico. Pogłoski potwierdził jakiś czas później autor przejścia, Shawn Raboutou. Nowość o nazwie Alphane, to dwuruchowe 8B+, przechodzące w długi bulder za 8C+ (zdaniem Dave’a). Problem (oraz wiele innych szwajcarskich ekstremów), zobaczyć można na filmie po kliknięciu w link. W drugiej połowie 2022, Alphane powtarza Aidan Roberts, bardzo miło wspominając cały proces optymalizacji patentów i prób na drodze. Niedługo później, sukces świętuje również William Bosi (film), ale nie jest pewien tak wysokiej wyceny – Honey Badger, które wycenił autorsko na 8C+, było dla niego bardziej wymagającym wyzwaniem. Jeszcze w 2022, na topie melduje się Simon Lorenzi (40to minutowa historia przejścia, po kliknięciu w link), potwierdzając wycenę. Rok później (pod koniec 2023), kolejne powtórzenie dokłada Jakob Schobert.

Krążą pogłoski o wielu problemach z zakresu 8C/C+, trzymanych przez Shawna w tajemnicy, w tym o realizacji Megatron Project w Kolorado. To kolejne, potencjalne 9A, składa się z 7mio ruchowego niskiego startu za 8C oraz wejściu bez restu, w ustanowiony przez Daniela Woodsa w 2017 roku bulder Tron (8B+). W listopadzie 2022 roku, Shawn oficjalnie potwierdził propozycję wyceny 9A dla Megatrona, a w sieci pojawił się film.

 

 

W drugiej połowie 2023, bosonogi Charles Albert anonsuje powstanie najtrudniejszej linii, nad którą kiedykolwiek pracował – L’ombre du Voyageur. W 2019 roku otworzył 8B (Voyageur Face à la Mer de Nuage), którego końcówka pokrywa się z ostatnią 1/3, 10cio metrowej rysy biegnącej w dachu jaskini Mont Salève (Francja). Teraz przyszła kolej na całość. Wysiłek jaki włożył w drogę jest dla niego wart 9A, ale wie że wspinacze używający butów wspinaczkowych i ochraniaczy na kolana odczują niższe trudności, dlatego stanęło na 9A. Fragment nagrania z prób przejścia, zobaczyć można między innymi na poddającym pod wątpliwość realności tak wysokiej wyceny nagrania (wraz z oczywistymi, ale fajnie przedstawionymi argumentami), zrealizowanego przez UKClimbing. Nie sposób nie zauważyć zabawnego kontrastu między poważną retoryką, a mało poważnym tłem jaki stanowi specyficzna, brytyjska kuchnia ;)

 

 

W celu podsumowania, zebrano poniżej wszystkie potencjalne buldery za 8C+ i więcej, które posiadają jedno bądź więcej powtórzeń:

Nazwa bulderu	Autor pierwszego przejścia	Rejon	Rok otwarcia	Autorska wycena	Powtórzenia
Hydrangea	Dai Koyamada	Shiobara	2005	8C/C+	Daniel Woods (2013), Motochika Nagao (2013), Sachi Amma (2014), Ryuichi Murai (2016), Nomura Shinichiro (2018), Akira Waku (2019). Dwa ostatnie powtórzenia miały miejsce po obrywach, które rzekomo zwiększyły trudności do 8C+.
Gioia	Christian Core	Varazze (Włochy)	2008	8C	Adam Ondra (2011) sugestia podwyższenia wyceny na 8C+; Nalle Hukkataival (2014) sugestia wyceny: 8C/+; Niccolò Ceria (2020); Elias Iagnemma (2021) sugestia wyceny 8C/+
Shiva	Thomas Willenberg	Fontainebleau (Francja)	2009	8C	Charles Albert (2016) sugestia podwyższenia wyceny z powodu obrywu na 8C+
Livin' Large	Nalle Hukataival	Rocklands (RPA)	2009	8C	James Webb (2015); Shawn Raboutou (2019) sugestia podwyższenia wyceny na 8C+; Ryuichi Murai (2023), sugestia wyceny 8C+ soft
Hypnotized Minds	Daniel Woods	Rocky Mountain National Park (USA)	2010	8C+	Rustam Gelmanow (2016); David Graham (2019); Matt Fultz (2020)
The Ice Knife sit start	Daniel Woods	Guanella Pass (Colorado, USA)	2013	8C+	Drew Ruana (2022)
Creature from the Black Lagoon	Daniel Woods	Rocky Mountain National Park (USA)	2016	8C+	David Graham (2016); James Webb (2017); Daisuke Ichimya (2017); Griffin Whiteside (2018); Shawn Raboutou (2018) zasugerował, że równie dobrze mogłoby być 8C; Carlo Traversi oraz Drew Ruana (obaj 2020); Matt Fultz, Andy Lamb oraz Dylan Barks (2021)
Burden of Dreams	Nalle Hukataival	Lappnor (Finlandia)	2016	9A	Will Bosi oraz Simon Lorenzi (obaj 2023)
Nayuta	Dai Koyamada	Gero (Japonia)	2017	8C+	Yuta Imaizumi (2022)
La Révolutionnaire	Charles Albert	Fontainebleau (Francja)	2017	8C+	Ryohei Kameyama (2019), Simon Lorenzi oraz Niccolò Ceria (obaj 2022); Tim Reuser (2023)
Box Therapy	Daniel Woods	RMNP (USA)	2018	8C+	Drew Ruana oraz Sean Bailey (obaj 2020); Katie Lamb, Brooke oraz Shawn Raboutou (cała trójka w 2023), a rodzeństwo zasugerowało obniżenie wyceny do 8C
Off the Wagon low start	Shawn Raboutou	Valle Bavona (Szwajcaria)	2018	8C+	James Webb oraz Daniel Woods (obaj 2020); Giuliano Cameroni, Simon Lorenzi oraz Serhij Topiszko (wszyscy trzej 2021); Yannick Flohé (2022); Florian Wientjes, Niccolò Ceria oraz Francesco Berardino (obaj 2023)
Sleepwalker	James Webb	Red Rocks (USA)	2018	8C+	Daniel Woods (2019); Nalle Hukkataival (2019); Drew Ruana oraz Nathan Williams (obaj 2020); Matt Fultz (2021); Ryuichi Murai, Zander Waller, Zach Galla oraz Kai Whaley (wszyscy czterej w 2023). Zander zaproponował obniżenie wyceny do 8C
No Kpote Only	Charles Albert	Fontainebleau (Francja)	2018	9A	Ryohei Kameyama (2019) sugestia obniżenia wyceny do 8C+/9A; Nico Pelorson (2020) sugestia obniżenia wyceny do 8C; Illya Bakhmet Smolenskyi (2022)
Poison Well	Giuliano Cameroni	Brione (Szwajcaria)	2019	8C+	James Webb (2020)
Ephyra	James Webb	Chironico (Szwajcaria)	2019	8C+	Niccolò Ceria (2020); Giuliano Cameroni (2021); William Bosi (2022); Yannick Flohé (2023)
The Grand Illusion	Nataniel Coleman	Little Cottonwood Canyon (USA)	2020	8C+	Sean Bailey (2020); Daniel Woods, Matt Fultz oraz Zach Galla (wszyscy trzej 2021)
Soudain Seul (The Big Island assis)	Simon Lorenzi	Fontainebleau (Francja)	2021	9A	Nico Pelorson (2021) sugestia obniżenia wyceny do 8C+; Camille Coudert (2022) sugestia podtrzymania 9A
Insomniac	Drew Ruana	Lincoln Lake (USA)	2021	8C+	Shawn Raboutou, Daniel Woods oraz James Webb (wszyscy w 2022; Daniel zaproponował wycenę 8C/+) Austin Purdy (2023)
Fuck the System	Shawn Raboutou	Fionnay (Szwajcaria)	2021	8C+	Dave Graham oraz Clément Lechaptois (obaj w 2022)
Floatin	Ryuichi Murai	Mizugaki (Japonia)	2021	8C+	Florian Wietnjes oraz Ryohei Kameyama (obaj w 2023)
Return of the Sleepwalker	Daniel Woods	Red Rocks (Colorado, USA)	2021	9A	Will Bosi (2024)
Hallucination	Dai Koyamada	Horai (Japonia)	2003	8B+	Kazuma Ise (2021) sugestia podwyższenia wyceny do 8C+ po obrywie
Isles of Wonder SD	Aidana Robertsa	Ogwen Valley (Walia)	2022	8C+	Will Bosi (2023) sugestia obniżenia wyceny do 8C
Alphane	Shawn Raboutou	Chironico (Szwajcaria)	2022	9A	Aidan Roberts, William Bosi (nie jest przekonany do tak wysokiej wyceny) oraz Simon Lorenzi (wszyscy trzej 2022)
Vecchio Leone SD	Aidan Roberts	Brione (Szwajcaria)	2022	8C+	Matt Fultz oraz Stefano Carnati (obaj w 2023)
Bookkeeping	Drew Ruana	Clear Creek Canyon (USA)	2022	8C+	Colin Duffy (2023)
Celestite	David Graham	Valle Bavona (Szwajcaria)	2023	8C+	Francesco Berardino (2024)

Pozostałe buldery, dla których zaproponowano (lub przypuszcza się) wycenę 8C+ i więcej, albo nie utrzymały swojej wyceny, albo nie zostały jeszcze zweryfikowane żadnym powtórzeniem.

 

Powody degradacji wycen

Z licznych problemów o autorskiej wycenie 8C+, tylko ok. 10 posiada względnie ugruntowaną wycenę (chociaż i w tych nielicznych przypadkach, nie wszyscy powtarzający są zgodni). Pozostałe albo nie posiadają powtórzeń, albo niektórzy powtarzający zasugerowali niższą wycenę, albo powtórzeń jest na tyle mało, że ciężko mówić o ugruntowaniu wyceny. W przypadku stopnia 8C, istnieje wiele bulderów z dużą ilością powtórzeń i ugruntowaną wyceną. Zdarza się jednak, że i te bywają degradowane. Zdarzały się też przypadki, że pierwsze powtórzenia weryfikowały wycenę, obniżając ją o cały stopień czy nawet półtora! Niewiele jest przypadków, w których zasugerowano podniesienie wyceny. Rodzi się więc pytanie dlaczego tak się dzieje?

Wycena zawsze była, jest i będzie kwestią subiektywnej oceny trudności we wspinaczce. Autorskie wyceny często nie są w stanie przetrwać próby czasu, ponieważ po kilku powtórzeniach bulderu pojawia się więcej sugestii dotyczących trudności. Wyceny stabilizują się na konkretnym, uśrednionym zazwyczaj poziomie. Chodzi to u to, że trudność odczuwana przez większość powtarzających będzie najbardziej obiektywną wyceną dla danego bulderu. Zawsze znajdą się opinie, że coś jest trudniejsze lub łatwiejsze, ale będą one w mniejszości. Propozycja wyceny często opiera się na ilości wysiłku i czasu jaki włożyło się w pracę nad pokonaniem danego bulderu. Autorzy pierwszego przejścia zawsze muszą wykonać dużo większą pracę niż powtarzający. Pomijając wszystkie czynności związane z przygotowaniem bulderu do wspinaczki, praca nad nim polega przede wszystkim na rozpracowaniu odpowiedniej sekwencji. Na to powtarzający nie muszą już poświęcać tak dużo czasu, lub czasami nawet w ogóle, mając podane wszystko jak na tacy na filmie z przejścia lub dzięki „sprzedanym” przez autora patentom. Z czasem wkładanym w rozpracowanie sekwencji nierozłącznie wiąże się duży wysiłek. W przypadku autorskich problemów, ilość włożonego czasu i wysiłku często są jednak nieadekwatną miarą trudności.

Dodatkowo coś co nam się wydaje bardzo trudne, dla innych może być tylko trudne. Na taki stan rzeczy może mieć wpływ wiele kwestii. Ktoś może się czuć lepiej w danej formacji czy preferować właśnie taki typ chwytów, które przeważają, lub są kluczowe na danym bulderze. Ktoś może być w lepszej formie danego dnia, czy też jego wzrost powoduje, że jest łatwiej gdzieś sięgnąć lub wręcz przeciwnie – przez to, że jest wyższy, ciężej jest mu się „poskładać”. Są to oczywiście tylko niektóre czynniki mające wpływ na odczucie trudności.

Drugim ważnym powodem rozbieżności w propozycjach wycen jest punkt odniesienia. Jako przykład można podać bulder New Base Line w Magic Wood, który autor Bernd Zangerl wycenił na górną granicę 8C. Stwierdził, że taka wycena będzie adekwatna, porównując New Base Line do Dreamtime, w czasach kiedy uznawane było ono jeszcze jako bulder o trudności 8C. Trudność obu bulderów w rzeczywistości jest ustabilizowana na poziomie 8B+ (w przypadku Dreamtime chodzi o wersję przed obrywem).

 

 

Z jednej strony, proponując wyższą wycenę porównując bulder do innego, warto żeby tamten miał ugruntowaną wycenę, z drugiej rodzą się pytania o kwestię pojemności danego stopnia. Czy to, że coś jest dużo trudniejsze, w naszym odczuciu, od innych pokonanych w tym stopniu problemów, znaczy że zasługuje już na wyższą cyfrę? Dodatkowo wycena może się zmieniać z powodu obrywów lub znalezienia lepszych patentów. Coraz częściej poruszanym problemem, przy okazji licytowania najwyższych stopni trudności, jest wpływ mediów i sponsorów (głodnych rozgłosu, który zapewnia przełamywanie kolejnych barier trudności). Pokonanie kolejnego bulderu za 8C nie jest już niczym niesamowitym, przez to że zdarza się często (ostatnio nawet bardzo) i dotyczy dużo większej grupy ludzi niż jeszcze kilka lat temu. Kiedy tylko coś wydawało się bardzo trudne, bo ktoś poświęcił temu dużo więcej czasu niż innym problemom, często słyszało się od autora pierwszego przejścia że to właśnie 8C+.

Nie można też zapominać o obrywach, zmianach w strukturze i wielkości chwytów przez „agresywne czyszczenie” oraz optymalizacji patentów, które mają kluczową rolę. Często po wielu przejściach popularnych bulderów, które przez swoją bogatą lub charakterystyczną rzeźbę dają spore pole manewru do różnych rozwiązań technicznyh, jak np. The Story of Two Worlds pojawiają się nowe patenty i inne odczucia. Rewolucyjne patenty sprawiły również, że Sleepwalker posiadający ponad 5 przejść supermocarzy i ugruntowaną wycenę 8C+, byli w stanie przejść wspinacze nie mający na koncie żadnego 8C!

 

Porządkowanie bulderowej skali trudności

W czasie kiedy panował chaos w wycenach problemów, wśród najlepszych wspinaczy działających na małych formach, zauważyć można było jednak grupę, która zamiast licytować od razu najwyższe cyfry, zaczęła podcodzić do tematu ostrożnie, starając się porządkować bulderową skalę trudności. Chodzi o takie znane postacie jak np. Nalle Hukkataival, Dave Graham i James Webb. Nalle bardzo ostrożnie wyceniał swoje, a także powtarzane buldery. W 2010 roku, w czasie kiedy co najmniej 7 bulderów posiadało autorską wycenę 8C+, pisał że stopień 8C nie został jeszcze ugruntowany. Mimo tego, że odczuwał pokonany rok wcześniej problem o nazwie Livin’ Large w Rocklands jako coś najtrudniejszego co do tej pory zrobił (nawet dużo trudniejszego od wszystkich pokonanych do tej pory przez siebie bulderów za 8C), nie uważał że powinien zalicytować wyższą wycenę. Przy okazji nie wykluczał faktu, że może być to 8C+.

 

 

W 2012 roku Adam Ondra twierdzi, że 8C to dalej cholernie trudna rzecz do zrobienia i mimo tego, że możliwe jest że 8C to na tamte czasy szczyt ludzkich możliwości w bulderingu (głównie z powodu wysokich standardów tej cyfry), wg. niego Gioia Christiana Core’a jest sporo trudniejsza od wszystkich 8C jakie zrobił… Patrząc na to, że buldery za 8B+ pokonywane są obecnie coraz częściej fleszem, a bywa że i 8C czasem bardzo szybko, należy założyć że poziom poszedł mocno w górę. Nie wiąże się to jednak z powstawaniem zbyt wielu 8C+. Wg. Ondry powodem może być to, że wielkość chwytów i zatrzymująca na dłuższy czas trudność ruchów na bulderach za 8C+ (czy potencjalnie za 9A), powoduje że nie są one zbyt przyjemne i niewiele osób ma ochotę się z nimi mierzyć. Niemożność wykonania ruchów przez parę dni pod rząd może być bardzo frustrująca. Szczególnie, że podczas pokonywania takich trudności, można nie mieć siły lub skóry żeby wykonać więcej niż kilka prób w ciągu jednego dnia.

 

 

Wracając do porządkowania najwyższych poziomów bulderowej skali trudności, należy wspomnieć również o Davidzie Grahamie. Mimo tego, że kilka wycenionych przez niego bulderów na 8C poszło w dół, dołożył swoje trzy grosze w porządkowaniu bulderowej skali trudności wprowadzając w 2005 roku, jak to sam określił, „nowy standard”. Jak wiadomo otworzył wtedy jeden z najbardziej znanych bulderów na świecie (jeżeli nie najbardziej znany) – The Story of Two Worlds w Cresciano. Mimo tego, że bulder wykraczał poza trudność wszystkiego co do tamtej pory pokonał, zaproponował „tylko” 8C. Przy okazji warto przeczytać wywiad z Dave’em na climbing.com, zatytułowany: „What I’ve Learned From 20 Years Developing Boulders”.

 

 

Z topowych wspinaczy pokonujących dużo problemów cenionych na 8C i to często w bardzo krótkim czasie, wyróżnia się również James Webb. Przecenia jeden bulder za drugim, odważnie mówiąc o swoich odczuciach zamiast upajać się sukcesem. Dotyczy to często niekwestionowanych do tamtej pory bulderów o topowej cyfrze. Jako przykłady można podać The Kingdom, From Dirt Grows the Flowers (wersja wyjściem w lewo, oryginalna linia posiada ugruntowaną wycenę – 8C), Big Paw, Insanity of Grandeur, The Bridges of Ashes, Jade, Jour de Chasse, Meadowlark Lemon, wszystkie zdegradowane z 8C na 8B+. Wiekszość wymienionych propozycji obniżenia wyceny się przyjęła.

 

 

Pod koniec 2014 roku skala bulderowa, włącznie z najwyższymi jej stopniami, wydawała się być względnie uporządkowana. Wiele bulderów otrzymało liczne powtórzenia, a te które jeszcze ich nie miały, były w większości problemami znajdującymi się w mało popularnych lub słabo dostępnych rejonach. Dodatkowo część z nich stanowiła kombinacje, które generalnie cieszą się dużo mniejszym zainteresowaniem. Kiedy Adam Ondra sugeruje podniesienie wyceny Gioii w Varazze na 8C+ a wersja SD do Bügeleisen w Maltatal posądzana jest nie bez powodu o topowe trudności, Nalle Hukkataival sugeruje dla obydwu 8C/C+. Początek 2015 roku przynosi nowe 8C+, a jego kolejne miesiące prawdziwy wysyp propozycji za 8C oraz kilka o potencjalnie większych trudnościach. W 2016 roku dzieje się jeszcze więcej. Powstają nowe buldery o najwyższych wycenach, a wiele już istniejących otrzymało powtórzenia i weryfikacje trudności. Nikt jednak nie spodziewał się, że w tym roku powstanie zupełnie nowa jakość… 23 października 2016 roku nastąpił bowiem wielki przełom w światowym bulderingu i światło dzienne ujrzał pierwszy bulder o wycenie 9A…

 

 

Przy okazji powstania Burden of Dreams Nalle Hukkataival podzielił się po raz kolejny cennymi przemyśleniami dotyczącymi wycen. We wspomnianym już w tym artykule wywiadzie dla UKClimbing, wspomina, że wyceniając bulder miał do wyboru dwie opcje: zaproponować 9A, bądź 8C+. Po długim namyśle wybrał pierwszą opcję, dodając że byłby hipokrytą mówiąc, że osiągnął nowy poziom nie proponując adekwatnej wyceny. Uważa, że proponując 8C+, jak to miało miejsce w przypadku wielu bulderów w przeciągu ostatnich 12 lat, nie odda właściwie trudności tego topoweg problemu. Zwraca też uwagę, że przez długi czas wszystko co najtrudniejsze było wrzucane do jednego worka jako 8C, i że ten worek pęka już w szwach. Są na świecie 8C, których powtórzenia liczone są w dwucyfrowych liczbach, i takie, których jedynie kilku najlepszych wspinaczy na świecie może spróbować. Nie trzeba być geniuszem, żeby dojść do wniosku że to nie może być ta sama trudność. W gronie najlepszych bulderowców na świecie dyskutowali na ten temat oraz na temat postępującej stagnacji bulderowych wycen. Jasnym jest, że jedynym sposobem na przywrócenie logiki w górnych zakresach bulderowych wycen, jest uznanie kilku najtrudniejszych bulderów jako w pełni uznane 8C+. W ostatnich latach pojawiły się buldery wycenione na 8C+, których nikt nie zakwestionował. Problemem jest to, że porównując je do starych 8C, nie ma między nimi większej różnicy. Wg. logiki stosowanej w ostatnich latach, należałoby wszystko zrównać z powrotem do poziomu 8C. Błędne koło. Jedynym rozwiązaniem wg. Fina jest podniesienie wyceny wybranych, starych 8C, które wyraźnie odstają trudnością od pozostałych, uznając że 8C+ istnieje od jakiegoś czasu, zamiast rezerwować ta wycenę tylko dla nowo powstających bulderów. Podsumowując – wybierając bezpieczną opcję wyceny Burden of Dreams jako 8C+, Nalle uważa że narobiłby więcej szkód w bulderowej skali trudności niż pożytku.

 

 

Po 2020 roku, na bulderowej scenie zaczęły rządzić zupełnie nowe postacie – nie żeby nie było o nich nic słychać wcześniej, a starsi supermocarze zniknęli z newsów wspinaczkowych, po prostu w pewnym momencie zdominowały trudny buldering. Chodzi o Drew Ruanę, Willa Bosiego oraz Shawna Raboutou. Poza nimi jest też oczywiśce grupa supermocnych Japończyków (między innymi Ryuichi Murai, Toru Nakajima, Ryohei Kameyama i Tomoa Narasaki – film), Belg Simon Lorenzi, Rosjanin Vadim Timonow, kolejny Brytyjczyk – Aidan Roberts, Hiszpan Nano Sanchez, Szwajcar Giuliano Cameroni czy bardzo duża ilość wybitnych amerykańskich bulderowców obok Drew Ruany, jak Matt Fultz, Nataniel Coleman i wielu innych, ale pierwsza wymieniona trójka zasługuje na szczególną uwagę, również w temacie poruszanego w tej części artykułu, porządkowania skali bulderowej.

 

 

Drew Ruana (rocznik 1999), poza licznymi powtórzeniami najtrudniejszych amerykańskich problemów, dołożył całe mnóstwo swoich autorskich realizacji, które póki co trzymają wycenę. Na początku 2023 roku był w niesamowitym gazie, a ilość trudnych przejść (w tym pierwszych), wprawiało najlepszych wspinaczy w spore zdumienie, dokonując kilku tzw. „sending trains”, co wydawało się być niemożliwym dla człowieka… Po kliknięciu w link, jeden z wielu dostępnych w sieci filmów, na którym można zobaczyć pracę nad projektami w wykonaniu tego supersilnego wspinacza.

 

 

Will Bosi, Szkot, który w 2023 roku osiągnął najmocniejszy wykaz przejść w historii światowego bulderingu, poza powtórzeniem dwóch „dziewiątek a” i licznych 8C+, ma też swoje trudne realizacje na koncie (jak na przykład Honey Badger). Powtarzając najtrudniejsze propozycje w różnych krajach, nie kryje swoich odczuć co do ich wycen. O drodze, jaką przeszedł do osiągnięcia tak wysokiego wspinaczkowego poziomu, opowiada podlinkowany film.

 

 

Shawn Raboutou (rocznik 1998), pochodzący ze znanej wspinaczkowej rodziny, przeszedł 8C+ już w 2018 roku. Rozpoczął w ten sposób niezwykłą passę przejść, ukoronowaną dwoma autorskimi realizacjami na poziomie 9A. W specyficzny sposób, wbrew obecnemu mainstreamowi, dzieli się swoimi dokonaniami często po dłuższm czasie od momentu, w którym przeszedł problem. Jednym z wyjątków, było doniesienie o sugestii obniżenia wyceny bulderu Box Therapy, który przeszedł razem z siostrą (Brooke Raboutou) tego samego dnia (w październiku 2023 roku – film). Chodzi o problem, który gdyby utrzymał wycenę, byłby pierwszym 8C+ pokonanym przez kobietę (Katie Lamb).

 

 

Zestawienie bulderów za 8C i więcej

Listę najtrudniejszych problemów na świecie otwierają dwie 9tki A zweryfikowane powtórzeniami: Burden of Dreams oraz Alphane, a także względnie ugruntowane 8C+: Hypnotized Minds, Ice Knife SD, Creature from the Black Lagoon, La Révolutionnaire, Off the Wagon low start, No Kpote Only, Ephyra, The Grand Illusion, Insomniac, Fuck the System, Floatin Soudain Seul oraz Vecchio Leone SD + kilka wysoko wycenionych trawersów, które stanowią zupełnie osobny wątek. Bulderów, dla których autorzy zalicytowali 8C lub więcej jest już obecnie kilkaset. W dalszej części artykułu przybliżone zostaną w skrócie najciekawsze i najbardziej wiarygodne z nich, pomijając te opisane w pierwszej części artykułu.

 

Japonia

Poza opisanymi już w pierwszej części artykułu bulderami: Epitaph (8C+), Hydrangea (8C-8C+?), Asagimadara (8C), Hallucination (przed obrywem 8C), Nayuta, United, Nexus, Floatin, (wszystkie pięć autorsko 8C+) oraz Ashurado (8C), w Japonii znajduje się wiele bulderów o proponowanej wycenie 8C i więcej. Większość z nich otworzył Dai Koyamada (rocznik 1976), chociaż co raz częściej powstają nowe ekstremy autorstwa innych mocnych wspinaczy japońskiego pochodzenia.

W 2003 roku powstaje Byak-dou (8C) w Hourai. Autorem jest Dai Koyamada a pierwsze powtózenie padło w 2015 roku za sprawą Motochika Nagao. Film z przejścia po kliknięciu w link. Przejściem Byak-dou, w 2019 roku, Mishka Ishi zapisała się na kartach historii jako pierwsza 13to latka z takimi trudnościami na koncie. Pierwsza część bulderu to ok. 20 trikowych ruchów za 8B a druga to 8A+ z mocną bańką. W 2020 roku bulder pokonują jeszcze Kazuma Ise i Nomura Schinichiro.

 

 

W 2004 roku Dai otwiera kolejny trudny bulder – Methuselahzation (8C) w Yatsue. Problem liczy 25 przechwytów w dużym przewieszeniu i nie posiada do tej pory prawdopodobnie żadnego powtórzenia.

W rejonie Shiobara, w 2006 roku powstaje Hyper Ballad a w Kanoto Orochi, obie autorsko wycenione na 8C. Hyper Ballad powtórzyli do tej pory Sachi Amma i Akira Waku (propozycja obniżenia wyceny do 8B+), a Orochi powtórzyli Makoto Yamauchi (2014 – film z pracy nad przejściem po kliknięciu w link), Alex Megos, Toshi Takeuchi, Ryuichi Murai (wszyscy trzej w 2015) oraz Nomura Shinichiro (2018). Alex odczuł Orochi jako nieco łatwiejsze niż 8C a Nomura pokonał bulder w ok. godzinę. Pod koniec 2015 roku podobno niektóre buldery w rejonie zostały podkute, także albo Orochi było jednym z nich, albo Nomura jest tak dobry, albo jak sugeruje Alex autorska wycena jest zbyt wysoka. W 2006 roku w Shiobara Dai Koyamada otworzył również Mandragorę, o proponowanej wycenie 8B/+. W 2021 roku, wymagający technicznej pracy nóg i wykonywania trikowych ruchów bulder, po obrywie powtórzyli Ryuichi Murai oraz Shinichiro Nomura. Pierwszy z nich zasugerował 8B+, drugi już 8C. Film z przejścia oryginalnej wersji po kliknięciu w link.

 

 

W 2007 roku Dai Koyamada otwiera w Shiobarze Babel, kombinację Catharsis (8B+), Hydry (8B) i Umy (8B+), w sumie ok. 30 ruchów. Pierwonie wycenił nowy problem na mocne 8C lub 8C/+, ale później zmienił zdanie i zaproponował 8B+/C, tak samo jak jeden z powtarzających – Sachi Amma w 2014 roku. Powtórzeń bulderu jest więcej: Motochika Nagao, Ryuichi Murai, Akira Waku (film z przejścia), Jun Shibanuma, Nomura Shinichiro oraz Naoki Shimatani, a najczęściej sugerowaną wyceną jest wciąż 8C.

 

 

W 2008 roku Yuji Hirayama otwiera w Kanoto bulder o nazwie Ginga i proponuje wycenę 8B+ albo 8C (w zależności od źródła). W tym samym roku, drugiego przejścia dokonuje Dai Koyamada i sugeruje nieco niższą wycenę – 8B. Pierwsze przejście po obrywie odhacza w 2014 roku Toshi Takeuchi i wpisuje wycenę 8B+, podobnie jak kolejni powtarzający (niektórzy z dopiskiem soft): Makoto Yamauchi, Ryuichi Murai oraz Shinichiro Nomura. Film z przejścia po kliknięciu w link. Dodatkowo w 2009 roku Koyamada otwiera w Japonii Karamu i proponuje 8C. Poza tym, że zaczyna się z siadu mocno przewieszonym trawersem i składa z 21 ruchów, ciężko znaleźć jakiekolwiek inne infromacje nt. Karamu.

W 2011 roku, w rejonie Toyota Dai Koyamada otworzył rzekomo bulder Shambala ceniony na 8C. Rzekomo, bo w jego scorecardzie na 8a go nie znajdziemy a też ciężko znaleźć konkretne informacje nt. pierwszego przejścia i charakteru bulderu. Można jednak zobaczyć go na filmie z przejścia jednego z powtarzających – Daisuke Ichimiya (2014). Drugie zarejestrowane powtórzenie, należy do Shinichiro Nomury (2017).

2012 rok to powstanie (również w rejonie Toyota) Shanbary, która jest dodaniem wersji SD do Agarthy (8B+). Kluczowym ruchem na bulderze pozostaje bania z Agarthy, ale według autora (Dai Koyamada) dodanie czterech ruchów w dachu czyni problem o stopień trudniejszy. Bulder powtórzył w 2015 roku Ichimiya Daisuke oraz w 2017 roku Nomura Shinichiro.

W 2013 roku w Hinokage powstaje Eternal, dla którego Dai pierwotnie proponuje 8C/+, zmieniając później wycenę na 8C, którą potwierdza Kazuma Watanabe w 2015 roku.

Rok później Dai otwiera kolejną 8C – Vanitas na Mount Horai. Charakter bulderu biegnącego po małych krawądkach i dziurkach autor porównuje do skał Frankenjury a jego pokonanie zajęło mu 4 lata. Vanitas powtórzyli w marcu 2016 roku Ryuichi Murai oraz Ichimiya Daisuke, potwierdzając autorską wycenę. Do grona powtarzających, w 2021 roku dołączyli Kazuma Ise oraz Shinichiro Nomura.

W maju 2015 roku powstaje kolejny wielki bulder Japończyka. Mowa o Horizon na Mount Hiei na wyspie Kiusiu. Horizon to rysa w dachu, przechodząca w płytowe wyjście. Razem 30 przechwytów. Mimo tego, że po pokonaniu bulderu Dai stwierdził, że było to jego najtrudniejsze przejście, przy Horizon postawił ostatecznie 8C. W marcu 2016 roku Horizon powtarza Ashima Shiraishi (w wieku 14 lat – film) a w styczniu 2017 roku Daisuke Ichimiya.

Więcej o fenomenalnej, młodej Ashimie na kolejnym filmie – po kliknięciu w link.

 

 

W 2015 roku Dai otwiera jeszcze Monę Lisę w Hourai. Problem składający się z 4ech trudnych ruchów na starcie, po których trzeba wykonać bańkę, wyceniony został autorsko na 8B+. Pierwszy powtarzający – Ryuichi Murai włożył w przejście, które udało się sfinalizować w 2018 roku, wiele pracy a drugi – Kazuma Ise, w 2020 zasugerował 8C. Bulder z bliska, zobaczyć można na filmie po kliknięciu w link.

W marcu 2016 roku, Koyamada dodaje trzy startowe ruchy do bulderu Meikyoushisui (8B+/C), znajdującego się w Toyamagawie (okolice Nagano). Powstał w ten sposób bulder o nazwie Rokudou i proponowanej wycenie 8C. Rokudou (częściej w internecie Rokudo), powtarzają w 2022 roku Shinichiro Nomura i Ryuichi Murai, a w 2023 Yuta Imaizumi.

Pod koniec 2016 roku Toshi Takeuchi otwiera Babylon w rejonie Toyota. Na trudność bulderu składają się dwa odcinki – 11to ruchowe 8B+ i 12to ruchowe 8A. Całość zasługuje wg. niego na 8C. W 2017 roku problem powtórzyli: Ryuichi Murai, Nomura Shinichiro oraz Ryohei Kameyama. Ryuichi zaproponował korektę wyceny na trudne 8B a Ryohei zasugerował 8B+ lub 8B+/C. Na początku 2017 roku powstaje Kuzan w rejonie Mie Toshi. Kuzan to rozwiązanie projektu Borsalino Extension Project, czyli przedłużenia Borsalino za 8B+. Przedłużenie, do 7ruchowego 8B+, dodaje jeden kluczowy ruch (banię) za 8B. Toshi zastanawiał się nad autorską wyceną 8C+, ale z braku doświadczenia w tym stopniu ostatecznie zaproponował 8C. W lutym 2019 roku Ryohei Kameyama powtarza Kuzan, nie zgłaszając sprzeciwu względem propozycji 8C.

Również w 2017 roku, w rejonie Gero, Dai Koyamada otwiera Yocuto – 10cio ruchowy, mocno przewieszony problem z 3-ruchowym cruxem po małych chwytach. Przejście zajęło Japończykowi ok. 10 dni a propozycja wyceny to 8C.

W 2018 roku powstają dwie 8C autorstwa Koyamady – Gekirin w Ryutosen (Nagasaki, wyspa Kiusiu) i Arobayo na wyspie Yakushima. Dwa miesiące po otwarciu, Gekirin powtarza Daisuke Ichimiya. Problem opisuje jako trudny trawers z wyjątkowymi chwytami oraz cruxem po krawądkach i dead point’em.

 

 

Kolejna realizacja Japończyka (z marca 2019) to Amenohabakiri za 8C w rejonie Hiei na wyspie Honsiu. Pod koniec 2019 roku, Dai Koyamada otwiera też Sanctum, 10cio ruchowy problem za 8B przechodzące w 7C w Shirakawa (Japonia). Dla całości zaproponował 8C/+, co potwierdził w 2020 roku Ryohei Kameyama. 15 listopada 2020 roku powstaje kolejna 8C w Gero – Ochimizu. Problem biegnie filarem w dachu i kończy płytą. Brak wyraźnej rzeźby na wyjściu z dachu oraz porozrzucane pod bulderem głazy, początkowo zniechęciły Japończyka, przez co zajął się na poważnie pracami nad jego otwarciem dopiero 5 lat po tym jak go pierwszy raz zobaczył. Jeszcze w 2021 roku – 30 grudnia – Shinichiro Nomura otworzył w rejonie Shiobara kolejne 8C. Bulder otrzymał nazwę Loca.

 

 

Pod koniec marca 2022 roku, Dai Koyamada otwiera w okolicy miasta Hinokage (na wyspie Kiusiu) nową trudną linię – Event Horizon, dla której padłą propozycja 8C/+.

Rok później, w Hinohara powstaje Mugen – kolejna propozycja za 8C Koyamady, biegnąca po dziurkach w przewieszeniu. Do realizacji przejścia tego wychwalanego przez autora problemu trzeba było nie tylko wiele wysiłku włożonego we wspinania, ale również stworzenie niemałej platformy…

 

 

W październiku 2023, Dai Koyamada otwiera w Mt. Kasagi projekt, nad którym pracował 2 lata. Mowa o Okuro, wycenionym na 8C.

 

 

Pod koniec 2023 roku, Toru Nakajima porponuj 8C dla bulderu Flux w Gero City. Niedługo po tym Ryohei Kameyama dokonuje pierwszego powtórzenia, co zobaczyć można na fimie.

W pierwszym kwartale 2024 roku, po 20 dniach pracy nad projektem, Toru Nakajima otwiera w Ena (Mt. Kasagi) bulder Regret. Wycena to mocne 8C, a może nawet 8C+, bo Japończyk nazywa problem największym wspinaczkowym wyzwaniem przed jakim stanął, chociaż składa się tylko z 3ech ruchów… Toru ma już za sobą wiele mocnych przejść, w tym inne potencjalne 8C+ – Epitaph po obrywach. Również w tym samym kwartale 2024 roku, Dai Koyamada proponuje Yugen w Hinohara. Nowy ekstrem okazał się sporym wyzwaniem dla doświadczonego mistrza. Autorska wycena to 8C/+.

Dodatkowo w Horai znajduje się problem wyceniony przez Dai’ego na 8C – Hull Shea Nation, odnośnie którego ciężko jest znaleźć jakiekolwiek informacje, w tym również odnośnie roku jego przejścia/otwarcia.

 

Korea

W listopadzie 2016 roku, Jongwon Chon pokonuje 10cio metrowy problem w Mudeungsan National Park i proponuje wycenę 8C. Trudność powstałego Eternal Sunshine, autor mógł odnieść do Asagimadary (również highball za 8C), którą przeszedł tego samego roku. Miesiąc później otwiera kolejną trudną nowość – Hymn – w tym samym rejonie (co Eternal Sunshine) oraz o tak samo wysokiej autorskiej wycenie.

 

Szwajcaria

Poza bulderami opisanymi w pierwszej części artykułu: Dreamtime (8C lub 8B+), The Story of Two Worlds (8C), kontrowersyjnymi, w głównej mierze trawersowymi, propozycjami Pirmina Bertle (Drop a Line 8C+, Minimalomania 8C+/9A, Mediomalomania 8C i Wintertime Love 8C), Off the Wagon low start, Poison Well, Rem, Ephyra, Fuck the System, Euclase, The Story of 3 Worlds, Vecchio Leone SD, Return of the Dreamtime, Celestite, The Lion Share oraz Gateway (wszystkie o autorskiej wycenie 8C+), Hazel Grace SD (8C/+) oraz Alphane (9A), Szwajcaria oferuje bardzo dużą ilość trudnych bulderów, z których wiele posiada liczne powtórzenia i ugruntowane wyceny.

 

 

Do pojawienia się na scenie wspinaczkowej Adama Ondry (rocznik 1993), niekwestionowanie najlepszym wspinaczem na świecie był Amerykanin Chris Sharma (rocznik 1981). Poza wieloma powtórzonymi i otwartymi najtrudniejszymi drogami na świecie, Sharma otworzył wiele bulderów, w tym również te o wycenie 8C. Pierwszy z nich powstał w Magic Wood w 2004 roku. Practice of the Wild biegnie po obłych chwytach w dachu i posiada wiele powtórzeń (m.in. Tyler Landman, Daniel Woods, Adam Ondra, Carlo Traversi, James Webb, Nalle Hukkataival, Anthony Gullsten, Martin Stráník, Toshi Takeuch, Dave MacLeod, Gabriele Moroni, Baptiste Ometz, David Firnenburg, Ryuichi Murai, Alex Khazanov, William Bosi, Vadim Timonov, Giani Clement, Toby Saxton, Michael Piccolruaz, Piotr Schab, Antoine Girard, Christof Rauch, Clément Lechaptois oraz Nico Pelorson). Lista pogromców jest znacznie dłuższa, zwłaszcza że w ostatnich latach wielu powtarzających zasugerowało obniżenie wyceny do 8B+.

 

 

W 2008 roku, w Magic Woods powstaje kolejne 8C, tym razem Daniela Woodsa – In the Search of Time Lost. Jest to bulder w dachu po krawądkach, łączący Left Hand of Darkness 8A z Remembrance of Things Past 8B+. Posiada co najmniej 4 powtórzenia (Dai Koyamada – 2011, Carlo Traversi – 2012, Tamás Zupán – 2014 oraz Ryuichi Murai – 2017). W 2011 roku, Woods otwiera w tym samym rejonie kolejne 8C – La Force Tranquille. Bulder biegnie 45-stopniowym przewieszeniem po małych, obłych krawądkach i kiepskich stopniach. Do tej pory został powtórzony przez: Nalle Hukkataivala w 2013 roku (uznał bulder za jeden z najlepszych na świecie), Jakoba Schoberta w 2020 oraz Giulanio Cameroniego, Simona Lorenzi w 2021, Nico Pelorsona w 2022 oraz Clémenta Lechaptoisa i Yannicka Flohe w 2023, a autorskie przejście można zobaczyć na filmie. Jakob Schobert w 2020 roku dołożył również wersję direct, wyraźnie trudniejszą niż oryginalny problem, ale w jego odczuciu nie na tyle, żeby zmieniło to wycenę. La Force Tranquille Direct jest więc kolejną propozycją Magic Wood, o trudności co najmniej 8C.

 

 

W 2013 roku, oferta Magic Woods wzbogaca się o wyjątkowe 8C – The Understanding autorstwa Nalle Hukkataivala. Problem jest bardzo chwalony zarówno przez samego autora, jak i powtarzających: Jamesa Webba (2014), Vadima Timonowa (2018) i Clémenta Lechaptoisa (2020 – film). Understanding to podobno jedna z pierwszych odkrytych i oczyszczonych linii w rejonie, a na pierwszą osobę na topie czekała ok. 10 lat.

 

 

Następną 8C w magicznych, szwajcarskich lasach, otworzył w 2015 roku Michael Piccolruaz – kombinację La Grosse Tarlouze. Problem łączy The Never Ending Story z La Tarlouze, dodając 10 ruchów pomiędzy nimi (w sumie ok. 40 przechwytów). W 2019 roku La Grosse Tarlouze powtarzają Giani Clément oraz Christof Rauch. W sierpniu 2020 roku powstaje prostowanie La Grosse Tarlouze – Stil vor Talent, autorstwa Giani Clementa. Autorska wycena to 8C/+. W połowie 2021 roku bulder zyskuje powtórzenie za sprawą Stephana Vogta oraz sugestię obniżenia wyceny do 8C. Później sztuka ta udaje się jeszcze Christofowi Rauchowi.

 

 

W innym, bardzo popularnym szwajcarskim rejonie – Chironico, Dave Graham otwiera w 2005 roku From Dirt Grows the Flowers. Bulder stanowi dolna partia za 8B i z pozoru łatwiejsza, bo za 8A+, końcowa mantla. Mimo tego, to właśnie mantla, opisana przez Nalle Hukkataivala jako jedna z najfajniejszych i najbardziej skomplikowanych jakie do tej pory wykonał, stwarzała próbującym najwięcej problemów. Oryginalną wersję bulderu (istnieje również wersja wychodząca lewą stroną, ceniona na 8B+) powtórzyło do tej pory ponad 20 osób: Bernd Zangerl (2009), Radovan Souček (2010), Adam Ondra (2010), Nalle Hukkataival (2012), Rok Klančnik (2013), Manuel Brunn (2015), Nils Favre (2015), Kilian Fischhuber (2015), Jan Hojer (2015), Alexey Rubtsov (2017), Christof Rauch (2019), James Webb (2019), Kim Marschner, Vadim Timonov oraz Eliot Stephens (wszyscy trzej w 2020) oraz Elias Iagnemma (2021). W pierwszej połowie 2023, bulder pokonują Clément Lechaptois, Yannick Flohé oraz Florian Wientjes (film), Carlo Traversi, Simone Tentori orazNico Pelorson. Kolejen powtórzenie pada prawdopodonie dopiero w pierwszym kwartale 2024, za sprawą Alexa Khazanova. Tylko Ondra zaproponował 8B+/C, reszta powtarzających (poza Kilianem Fischhuberem, którego opinia nie jest znana) potwierdziła autorskie 8C, z tym że Jamess Webb z komentarzem, że jeżeli 8C to łatwe (powtórzenie na jednym filmie z przejściem Ephyry – link w pierwszej części artykułu).

 

 

W 2012 roku, w Chironico powstaje kolejny trudny bulder – Der mit dem Fels Tanzt, autorstwa Martina Kellera, który problemowi poświęcił ok. 100 dni w przeciągu 3 lat. Problem, składający się z 4 przechwytów za ok. 8B/B+, przechodzących w 15 przechwytów za ok. 8B i 6cio metrowe wyjście na top, powtórzyli: Dai Koyamada (2012) Giuliano Cameroni (2017) Martin Stráník (2018), Christof Rauch (2018), James Webb (2019), potwierdzając autorską wycenę. Kolejne powtórzenia miały miejsce prawdopodobnie dopiero w 2021 roku za sprawą Michiela Nieuwenhuijsena (film z przejścia) oraz Luisa Gerhardta. Na początku 2022, Der mit dem Fels Tanzt pokonuje jeszcze Elias Iagnemma. Również Martin Keller, jest autorem dwóch, pierwotnie wycenionych na 8C bulderów na przełęczy Sustenpass w Alpach Szwajcarskich. Po wielu próbach rozłożonych na 3 lata, w 2014 roku powstaje ok. 15to ruchowy problem o nazwie Gepresster Hase. Do tej pory bulder powtórzyło ponad 10 osób i żadna z nich nie potwierdziła tak wysokiej wyceny. Dwa lata później, Szwajcar otwiera kolejny bulder, któremu poświęcił wiele czasu. Tym razej od wypatrzenia linii do jej pokonania minęło 13 lat. Całość składa się z ok. 30 ruchów i została nazwana przez autora Higlander. Również w tym przypadku, powtórzenia (co najmniej 5) obniżyły autorską wycenę.

 

 

Obok znanych na całym świecie rejonów jak Magic Woods, Chironico czy Cresciano, 8C znaleźć można jeszcze w Basler Jurze, Solothurn, Fionnay, Murgtal, Vernayaz, Gottardo, Val Bavona czy Sobrio. W Basler Jurze, już w 2004 roku Fred Nicole otwiera problem za 8C, powtórzony do tej pory prawdopodobnie tylko przez Franza Vidmera. Mowa o Le Poinçonneur des Lilas. Franz Vidmer jest również autorem bulderu Kryptos w Solothurn, dla którego zaproponował 8C. Kryptos powstał w 2009 roku i biegnie obłym kantem (film). Posiada stosunkowo dużo powtórzeń: Frédéric Nicole (2009), Kevin Heiniger (2017 – film), Katrin Lehmann (2018 – film) oraz Elias Iagnemma (2018).

 

 

W marcu 2013 roku, Carlo Traversi otwiera w Brione The Kingdom, dla którego proponuje 8C. Po przejściu powiedział, że jest to najtrudniejsze pięć ruchów, jakie do tej pory udało mu się połączyć w całość. W 2014 roku, James Webb po powtórzeniu problemu zaproponował obniżenie wyceny do 8B+. W 2019 roku miały miejsce kolejne powtórzenia – Floriana Wientjesa (sugestia 8B+), Daniela Woodsa (który odczuł trudności 8C), oraz Vadima Timonova (stwierdził, że jak na 8C, to niezbyt trudne). W 2020 roku, Kingdom powtarza Matt Fultz (8C soft) oraz Martin Stráník (film), w 2021 Elias Iagnemma, Nicolai Užnik (8B+), Alex Khazanov (8B+ hard) oraz Simone Tentori (8B+/C), a w 2022 Yannick Flohé (8B+/C) i Clément Lechaptois (8B+). Pomijając kwestie wyceny, powtarzający zwracają uwagę na intensywne, mocno obciążające ramiona ruchy oraz wysoką urodę bulderu. W 2022 roku Aidan Roberts dodaje do the Kingdom wersję z siadu, nazywa ją Everything the Light Touches i wycenia na 8C. Niedługo później, bulder zyskuje powtórzenie za sprawą Yannicka Flohé, który opisuje nowość w ten sposób: to w zasadzie inny bulder – startuje się poniżej startu the Kingdom, robi mocny ruch drop knee do słabej zapinki i stąd do drugiego chwytu the Kingdom, z tym że prawą ręką zamiast lewej) oraz Simone Lorenzi (jego patentami bulder nie wydał mu się tak trudny). Kingom z siadu dzieli większość chwytów z wersją ze stania, ale ruchy są całkowicie inne.

 

 

W październiku 2013 roku, w Fionnay, David Graham otwiera Foundation’s Edge – mocno przewieszony, krawądkowy, siłowy, ok. 20to ruchowy problem o długości ok. 12 metrów. Przejście bulderu zobaczyć można na filmie nr 1 lub filmie nr 2. Odnotowane powtórzenia należą do Shawna Raboutou (2018), Clémenta Lechaptoisa (2019), Dylana Chuata, Tima Reusera, Teo Genecanda (wszyscy trzej w 2020), Williama Bosi (2021), Daniela Woodsa oraz Simone Tentori (obaj w 2022 roku), a także Sama Weira, Thomasa Salakenosa, Petro Vidi oraz Chrstofa Raucha (wszyscy czterej 2023). W 2015 roku, legenda bulderingu – Fred Nicole – otwiera w Murgtal 8C o nazwie Arzak. Propozycję wyceny potwierdza w 2018 roku Toby Saxton, a w 2019 Guntram Jörg (film) i Eliot Stephens. Wg. Guntrama bulder ma wszystko co powinien mieć: trudność polegającą na połączeniu ruchów w całość, a także jest długi, trudny, straszny i dobrze wygląda. Pod koniec 2019 roku, Arzaka pokonuje w ekspresowym tempie Vadim Timonow i sugeruje obniżenie wyceny do 8B+. Pod koniec 2016 roku, Dave Graham otwiera kolejny bulder za 8C w Szwajcarii, tym razem w rejonie Vernayaz. Mowa o nietypowym, trikowym La Colombe. W drugiej połowie 2017 roku, w Gottardo (Alpy Szwajcarskie), Giuliano Cameroni otwiera Hazel Grace (wersja z siadu opisana została w pierwszej części artykułu) i proponuje 8C. Rok później problem powtarzają Nalle Hukkataival i Gabriele Moroni. Fin nie skomentował wyceny, a Włoch zaproponował obniżenie do 8B+. Stosunkowo szybko z wersją ze stania poradził sobie rówież Dave Graham.

 

 

W Val Bavona, James Webb otworzył 2 buldery, przy których aktualnie stoi cyfra 8C – La Rustica z 2013 roku i Primitivo z 2019. La Rustica, wyceniona pierwotnie na 8B+ z dopiskiem hard, doczekała się w 2018 roku powtórzenia za sprawą Nalle Hukkataivala i zdecydowanej sugestii podwyższenia wyceny do 8C. W 2019 roku Daniel Woods również odhacza ekstrem (film) i potwierdza sugestię Fina dotyczącą wyższych trudności. W 2021 roku La Rustica przechodzi jeszcze Giuliano Cameroni (film – 4ta minuta), Jernej Kruder oraz Sergei Topishko (film). Primitivo z kolei, zostało autorsko wycenione na 8C, a proces jego otwierania (w którym poza Webbem uczestniczyli inni mocarze – Daniel Woods i Giuliano Cameroni), zobaczyć można na filmie po kliknięciu w link. Primitivo w tym samym roku powtarza Giuliano Cameroni, w 2020 roku Martin Stráník i Daniel Woods, w 2021 roku Jakob Schubert i Nicolai Užnik, a w 2022 roku David Graham (określając problem jako najbardziej techniczną sekwencję jaką miał do tej pory do czynienia – film). Jeszcze w 2019 roku, w Sobrio, Martin Keller dodaje niższy start do zarówno siłowej jak i trikowej, znanej linii Nalle Hukkataivala – Ninja Skills za 8B+. Ninja Skills SD, linia która kosztowała Martina Kellera ponad 150 wyjazdów, z czego niektóre sesje trwały całą noc, zasługuje w jego odczuciu na 8C/+, a w całej okazałości ukazuje ją film z prac nad pierwszym przejściem. Prawdopodobnie pierwsze powtórzenie (z korektą wyceny do 8C), padło na początku 2022 roku za sprawą Eliasa Iagnemmy.

 

 

W pierwszej połowie 2020 roku, w Bavona powstają jeszcze dwa trudne buldery – Roadkill Shawna Raboutou oraz 4-Lo Daniela Woodsa. Oba o proponowanej wycenie 8C. Roadkill, otwarty w styczniu, posiada już powtórzenie Jimmy’ego Webba, Davida Grahama, Clémenta Lechaptoisa, Pietro Vidi oraz Gio Placci. Na problem sklada się kilka trudnych ruchów i bańka w dolnej części, techniczna mantla na ok. 8mym metrze i ostatnie 10 metrów w połogu, gdzie nie jest specjalnie trudno, ale trzeba zaufać nogom i zdecydowanie napierać do przodu. Jest się już bowiem, jak to trafnie określił Dave Graham, „in a true no-fall zone”.  Autorskie przejście zobaczyć można na filmie po kliknięciu w link. 4-Lo natomiast, otwarte przez Daniela Woodsa w marcu, zyskało od autora dopisek hard. Wiele z topowych szwajcarskich bulderów (4-Lo, Primitivo, Roadkill, Off the Wagon Low oraz Poison the Well), zobaczyć można jeszcze na prawie dwudziestominutowym filmie po kliknięciu w link. 4-Lo, w 2022 roku powtarza David Graham, w 2023 roku Martin Stranik, a w 2024 Pietro Vidi.

 

 

Kolejny trudny bulder (autorsko 8C), powstaje w Szwajcarii w czerwcu 2020 roku, za sprawą Giuliano Cameroni’ego. Mowa o Power of Now w Magic Wood, z efektownym strzałem. Techniczne zacięcie, duże przewieszenie i mocne ruchy, dwa strzały i mantla. Wg. Giuliano jeden z najfajniejszych bulderów jakie widział. Jego prace nad pierwszym przejściem zostały uwiecznione na filmie. W sierpniu pierwsze powtórzenie pada łupem Włocha Luca Rinaldi’ego. Później udało się to jeszcze Jamesowi Squire’owi, (w zaledwie jeden dzień) i Jonasowi Winterowi. W 2021 roku na topie stają Simon Lorenzi, Tim Reuser oraz Pol Roca Lopez. Że może 8B+ jest bardziej odpowiednią wyceną (zamiast 8C), sugerował już James Squire, a potwierdził to Tim Reuser (a nawet dołożył do tego dopisek soft) po tym jak pokonał problem w godzinę. 8B+ zasugerował również Pol Roca Lopez. Obecnie problem ma co najmniej 10 przejść (w tym polskie) i ugruntowaną wycenę – łatwe 8B+. W 2021 roku Simon Lorenzi dodał jeszcze prostowanie od dołu (The Power of Now Direct, również 8C), dodające kolejny strzał na starcie (film).

 

 

W sierpniu 2020 roku, bosonogi Charles Albert otwiera w Fionnay prostowanie Foundation’s Edge, o nazwie Harder, Better, Faster. Cieżko doszukać się więcej informacji (poza tym, że zrobił bulder w kiepskich warunkach po nocy spędzonej pod skałą), zwłaszcza na temat trudności, ale należało by sądzić, że skoro oryginalna wersja ma 8C, prostowanie będzie miało conajmniej taką trudność…

W styczniu 2021 roku, w sektorze La Boule w Cresciano, Giuliano Cameroni otwiera stary projekt – rzekomo królewską linię – Crystal Ship. Clément Lechaptois, który pracował z Giuliano nad otwarciem projektu, dokonuje dwa dni później pierwszego powtórzenia perfekcyjnej linii, łączącej siłę i technikę, bez których nie da się pokonać trudnego cruxa. Więcej o nowości oraz innych bulderach Cresciano, na długim i ciekawym filmie po kliknięciu w link. W pierwszej połowie stycznia 2022 roku, Crystal Ship pokonują Kim Marschner i Florian Wientjes.

 

 

Pod koniec 2021 roku, w Fionnay powstaje Solitary Daze. Clément Lechaptois wystartował bulderem Permanent Midnight (8A+), żeby po pierwszym ruchu pójść na wprost do góry, zamiast trawersem w prawo do krawędzi. Niespodziewanie, dla autora cruxem okazał się ostatni ruch (film). W drugiej połowie 2022, bulder powtarza Simone Tentori. Również pod koniec 2021 roku, Giuliano Cameroni oraz Shawn Raboutou dokonują tego samego dnia pierwszego przejścia bulderu Mystic River w Brione. Ten niesamowity głaz leżący nad rzeką to niezwykła jakość skały, a sam bulder to kompresyjne ruchy po bardzo słabych oblakach i małych chwytach ze strzałem na końcu (film).

 

 

Na początku 2022 roku, powstaje kolejne potencjalne 8C – Ten Criminals, autorstwa Théo Chappexa. Nowość znajduje się w rejonie Pralong i została określona przez Théo klejnotem w najczystszym stylu kantonu, w którym się znajduje (Valais). Całość, to 16 mocnych ruchów po słabych krawądkach. Trudność narasta, a końcowka jest wspólna z Manhattan Reine Cantonale (8B+). Startuje z siadu sekwencją za ok. 8A+/B i przed połączeniem ze wspomnianym bulderem, trzeba jeszcze pokonać fragment za 8B. Praca nad otwarciem projektu zajęła Szwajcarowi 40-50 sesji.

 

 

Również w pierwszym kwartale 2022, Kim Marschner realizuje stary projekt w Cresciano, któremu nie podołali w 2005 roku Bernd Zangerl oraz David Graham i kilka lat po nich Gabriele Moroni oraz Niccolò Ceria. Nowość o nazwie Forgotten Gem, zobaczyć można na filmie z pierwszego przejścia. NIedługo potem bulder powtarzają Aidan Roberts oraz Yannick Flohé (film z przejścia obu powtarzających). W drugiej połowie 2022 roku, Forgotten Gem przechodzi Will Bosi, a w pierwszym kwartale 2024 Sam Weir.

 

 

Jednym z owych problemów Shawna Raboutou, o których niewiele się słyszy dopóki ktoś ich nie powtórzy, jest Child of Hell (podlinkowany już wcześniej film) w Gottardo (Alpy Szwajcarskie). W drugiej połowie 2022, w pierwszej próbie po rozpracowaniu z liny, Child of Hell powtarza Aidan Roberts (film). W 2023 roku, padają dwa kolejne powtórzenia za sprawą Clémenta Lechaptoisa oraz Kima Marschnera.

 

 

W pierwszym kwartale 2023, Aidan Roberts otwiera w Brione highballa o nazwie Unison. Nowość wyceniona na 8C, to ciąg  precyzyjnych ustawień na małych krawądkach, wymagających koordynacji pracy nóg i rąk.

 

 

Pierwszy kwartał 2023, to również powstanie bulderu Peace Korps za 8C, autorstwa Kima Marschnera (film), który to w tym samym roku został powtórzony przez Giuliano Cameroni’ego, Dave’a Grahama oraz Pietro Vidi. W styczniu 2024, kolejnego powtórzenia dokonuje Simone Mabboni, sugerując 8B+.

We wrześniu 2023, na przełęczy Gottardo, Dave Graham otwiera estetyczny, kompresyjny bald z czujnymi podhaczeniami palców, z którego spadał wiele razy podczas robienia ostatniego ruchu. Nowość to Adularia, a wycena – 8C.

 

 

W tym samym miesiącu pada ciekawe przejście w Magic Wood. W 2009 roku, Peter Würth dobija 4 punkty asekuracyjne ponad bulderem The Never Ending Story (8B+). Całość (Unendliche Geschichte 1+2+3) została powtórzona przez ok. 10 osób, ale dopiero teraz bez liny. Dokonał tego Kim Marschner, aseurując się ok. 20 crashpadami i wyceniając problem na 8C.

 

 

Kolejna perełka rejonu Valle Bavona, powstaje 15 stycznia 2024 roku, kiedy to Pietro Vidi dodaje sitstart do bulderu Finding Nemo (8A+). Powstałe w ten sposób Captain Nemo wycenia na 8C. Problem zyskuje pierwsze powtórzenie już po miesiącu od otwarcia, za sprawą Gio Placci, który również podkreśla jego wysoką urodę.

30 stycznia 2024, w tym samym rejonie, Giuliano Cameroni proponuje kolejne 8C – Solar Plexus, który ciężko wycenić, ponieważ o trudności decyduje pierwszy ruch.

 

Włochy

Poza jednym z najtrudniejszych bulderów na świecie – Gioią (możliwe, że nawet 8C+), Tonino’78 (8C) oraz Ganesh (autorsko 8C+), opisanych już wcześniej, we Włoszech znajduje się jeszcze kilka problemów za prawdopodobnie 8C. Znany z otworzenia bulderu Gioia, Christian Core, przechodzi w 2003 roku bulder Nim, który zyskał pierwsze powtórzenie dopiero w 2023 roku za sprawą Giacomo Raimondi. Pracując na Gioią potrzebował łatwiejszego celu, żeby utrzmać motywację na odpowiednim poziomie. Problem stanowi wariant nieco bardziej logicznej, znanej linii Nem (8B+), ale ruchy podobno są świetne, co można zobaczyć na flmie.

W Rifugio Barbara, Cristian Core otwiera w 2006 roku Kimerę. Na problem składa się 17 chwytów, które udało się połączyć w całość bulderu również dwóm wspinaczom w 2021 roku. Są to Elias Iagnemma oraz Niccolò Ceria. Pod koniec 2015 roku Niccolò Ceria otwiera Ziqqurat w rejonie Gaby. Dla 20sto ruchowego bulderu biegnącego dachem, przechodzącego w techniczny kant, Włoch zaproponował 8C. Ziqqurat odczuł jako trudniejsze, niż pokonane przez niego w tym samym roku The Big Island w Fontainebleau. W 2017 roku bulder otrzymał powtórzenie za sprawą Gabriela Moroniego (film), który potwierdził autorską wycenę. W 2021 problem pada łupem Marcello Bombardiego oraz Eliasa Iagnemmy (film).

 

 

W 2016 roku powstał kolejny, tym razem dość mocno kontrowersyjny bulder we Włoszech, wyceniony autorsko na 8C. Mowa o The Mystical Patatohead´s Direct Edge w Gais. Aleksander Feichter, autor problemu, nie pokonał wcześniej żadnego bulderu za 8B+, ale porównując go do problemów za 8B uważa, że zasługuje na tak wysoką wycenę. Powodem kontrowersji jest też fakt, że w 2004 roku ta część ściany została przewspinana na wędkę przez Martina Mosera i wyceniona na 8A+/B. Martin podczas przejścia używał rysy po prawej, której nie używał Aleksander. Ten drugi nie uważa jednak, że jest to ogranicznik na drodze i twierdzi, że nie zmienia on wyceny. Aleksander Feichter zaproponował również 8C dla kombinacji Stille Wasser SD (8B+) i Walk the Line (8A) w Gais, którą przeszedł w kwietniu 2018. Całość – 35 siłowych ruchów, z równo rozłożonymi trudnościami, bez wyraźnego restu – nazwał Frozen Water.

W drugiej połowie 2020 roku, Stefan Scarperi otwiera Big Illusion w Val Daone i proponuje wycenę 8C. Tyle samo zaproponował Simone Tentori dla nowości w Val Masino o nazwie Megalodonte, której poświęcił 4 miesiące prób (film).

 

 

Francja

W pierwszej części artykułu, opisano już najtrudniejsze (bądź anonsowane jako najtrudniejsze) francuskie buldery, takie jak: Keizer Sauzé (2008), Shiva (2009), Le Pied à Coulisse (2016), La Révolutionnaire (2017), Hypothèse Assis, No Kpote Only (oba otwarte w 2018), Soudain Seul, Le Pilier du Dessert assis direct (oba z 2021), Big Conviction (2022) oraz L’ombre du Voyageur (2023).

Jak Francja, to przede wszystkim Fontainebleau, które jest największym i najbardziej wyeksplorowanym rejonem bulderowym na świecie. Znajduje się 90 km na południe od Paryża. W lasach otaczających Fontainebleau, znajduje się mnóstwo piaskowcowych skał bardzo dobrej jakości. Rejon oferuje tysiące bulderów na każdym poziomie zaawansowania.

 

 

Już w 2003 roku, za sprawą Sébastiena Frigaulta tu powstał bulder za 8C o nazwie Trip Hop. Posiada co najmniej 4 powtórzenia (Thomas Willenberg, Paul Robinson, Guillaume Glairon-Mondet, Jan Hojer) i ugruntowaną wycenę. Trip Hop to około 20 przechwytów, stanowiących połączenie bulderu Hip Hop w wersji SD (ok 8B) z 2-metrowym trawersem dojściowym za ok. 8A.

Le Dernier Fléau, to bulder Sébastiena Frigaulta, którego rok otwarcia nie jest znany, ale znana jest autorska wycena – 8B+. W 2007 roku, podwyższenie wyceny na 8C zaproponował Shawn Diamond, a w 2019 roku Nico Januel.

Drugie 8C, o ugruntowanej wycenie (chociaż coraz częściej pdadają sugestie obniżenia wyceny do 8B+), powstała w Fontainebleau dopiero w 2010 roku. Vincent Pochon przedłużył wtedy o dwa ruchy The Island, znany problem Dave’a Grahama z 2008 roku. The Big Island omija głaz, o który opiera się przy starcie w The Island, startując nieco z prawej. Samo Island, to seria długich ruchów po oblakach w dużym przewieszeniu. Aktualnie problem posiada wiele powtórzeń (co najmniej Lucas Ménégatti, Arjan de Kock, Guillaume Glairon-Mondet, Jan Hojer, Toru Nakajima, Christopher Schulte, Griffin Whiteside, Niccolò Ceria, Edward Feehally, Michiel Nieuwenhuijsen, James Webb, Jonas Winter, Taylor McNeill, Ryohei Kameyama, Giuliano Cameroni, Anthony Gullsten, Nicolas Pelorson, Max Deelen, Maxime Baroud, Coudert Camille, Nathan Michel, Simon Lorenzi, Lucien Martinez, Antoine Kauffmann, Kilian Chabrier, Tim Reuser, Nico Januel, Andy Lamb, Thijs van Delden, Samuel Richard oraz Lilian Bonniot), a jedno z nich na filmie po kliknięciu w link.

 

 

W 2013 roku, Jan Hojer otwiera Jour de Chasse, które dodaje trudniejszy koniec do Mécanique Élémentaire (8B+, pierwotnie 8C). Zamiast skończyć bulderem Opium (8A), dodał nieco trudniejsze wyjście bardziej na wprost – bulderem Narcotic (8A+). Dla takiej kombinacji zaproponował wycenę 8C (z komentarzem, że może być to dolna granica stopnia). Film z przejścia po kliknięciu w link. Po kolejnych przejściach bulderu (Guillaume Glairon-Mondet, Iker Arroitajauregi, James Webb, Edward Feehally, Niccolò Ceria, Kevin Lopata, James Noble, Alban Levier, Giuliano Cameroni, Pascal Gagneux, Nalle Hukkataival, Luis Gerhardt, Lucien Martinez, Ryohei Kameyama, Nicolas Pelorson, Coudert Camille, Michiel Nieuwenhuijsen, Max Deelen oraz Nathan Michel), wielu powtarzających zaproponowało obniżenie wyceny do 8B+, z powodu znalezienia łatwiejszego patentu (hak pięty na starcie), a niektórzy nawet do 8B czy 8A+.

W 2014 roku, Jan Hojer dokonuje kolejnego trudnego pierwszego przejścia w Fontainebleau. Chodzi o bulder, który stanowi lekko przewieszony trawers kończący się wyjściem przez L’Arête de Boissy za 7C+. Całość nazywa Le Marathon de Boissy i wycenia na 8C. Bulder posiada już co najmniej jedno powtórzenie, którego dokonał Guillaume Glairon-Mondet.

 

 

W lutym 2015 roku, Nalle Hukkataival dokonuje drugiego powtórzenia (pierwsze z 2011 roku należy do Paula Robinsona) bulderu La Force du Destin Kevina Lopaty. Przez 10 lat problem przeszły tylko 4 osoby, a Nalle sugeruje, że wycena 8C byłaby bardziej adekwatna niż autorskie 8B+. Pozostali pogromcy bulderu, to Paul Robinson (2011), Alban Levier (2016), Anthony Gullsten i Giuliano Cameroni (obaj pokonali problem w 2018 roku). Większość powtarzających stawia jednak na autorskie 8B+ (Giuliano Cameroni nawet z dopiskiem soft).

Miesiąc później, Nalle powtarza L’alchimiste, bulder Marca Le Menestrela z 1996 roku. Marc wycenił problem na 8B i w tamtym czasie był to jeden z najtrudniejszych bulderów w Fontainebleau, którego nikt nie był w stanie powtórzyć. Niedługo po tym, jeden z kluczowych chwytów został skuty w niewyjaśnionych okolicznościach. Z tego powodu powtórzenie problemu wydawało się tym bardziej niemożliwe. Już w 2014 roku Nalle był bliski rozwiązania zagadki polegającej na pokonaniu nowej wersji L’alchimiste. Z powodu dużego wpływu charakteru problemu na konieczność wystąpienia odpowiednich warunków atmosferycznych, przejście udało się sfinalizować dopiero w marcu 2015 roku. Ilość prób i komentarz Fina pozwalają sądzić, że trudność L’alchimiste to co najmniej 8C… Warto zapoznać się z bulderem i jego ciekawą historią na filmie. W styczniu 2016 roku Alban Levier powtarza L’alchimiste i potwierdza wycenę 8C. W tym samym miesiącu bulder pokonał również Charles Albert (w wieku 18 lat) i to na boso! Hukkataival oraz Levier pokonali końcówkę bulderu prawą stroną, natomiast Albert lewą, tak jak oryginalnie Le Menestrel. Dodatkowo zasugerował obniżenie wyceny do 8B+. Co ciekawe oryginalna końcówka posądzana była o większe trudności niż wyjście prawą stroną, a sam Charles Albert (znany również jako Mowgli – krótki wywiad po kliknięciu w link), przeszedł L’alchemiste kolejne dwa razy na boso pod rząd. Neil Hart, który sfilmował przejście, powiedział: „jest tak silny, że wyglądało to jakby robił 6A”. W lutym 2016 roku, pierwszego dnia wyjazdu, James Webb powtarza L’alchemiste w 3ciej próbie i wycenia bulder na 8B! Kilka dni później, L’alchemiste wyjściem w prawo pokonuje również Lucas Ménégatti (film), który również odczuł trudność bulderu jako 8B. Ponieważ trafił w idealne warunki, zaproponował ostatecznie wycenę 8B+. W 2021 roku, obok L’alchimiste 8B+ stawia również Jonas Winter.

 

 

Charles Albert, który wspina się bez butów wspinaczkowych od 16tego roku życia, pokonał w ten sposób wiele trudnych problemów w Fontainebleau, w tym trawers za 8C – La Valse Aux Adieux (prolongée), sam trawers (który został opisany nieco dokładniej w dalszej części artykułu) oraz ciekawą postać tego niezwykłego bosonogiego wspinacza, zobaczyć można na filmie, a jeszcze więcej – w bardzo ciekawym dokumencie „Barefoot Charles”.

W Fontainebleau znajduje się jeszcze wiele innych trawersów o wysokich wycenach (8C-9A). Przejście bulderu Misti, które miało miejsce pod koniec lutego 2016 roku, wywołało niemałe zamieszanie w temacie trawersów i ich wycen. Markus Jung, któremu udało się owego przejścia dokonać, zaproponował wycenę 8A (wcześniej wszyscy powtarzający – Nalle Hukkataival, Jérémy Bonder, Rubén Díaz Torres oraz Kevin Lopata – potwierdzili autorską wycenę 8C). Przy okazji newsa nt. przejścia Junga, portal 8a.nu podał informację, że trudności trawersów są w rzeczywistości o stopień lub dwa niższe niż wskazywałaby ich wycena. Chodzi tu o porównanie wycen trawersów (określanych dopiskiem trav, bądź traverse) do wycen „klasycznych” bulderów. Pod koniec 2016 roku, Misti pokonuje również Iván Larrión i sugeruje wycenę 8A+.

 

 

Kevin Lopata, który pokonał Misti (film z przejścia po kliknięciu w link) przed Markusem Jungiem, w odpowiedzi na sugestię aż tak niskiej wyceny, odwołuje się do kilku faktów. Po pierwsze stwierdza, że problem jest w stylu Junga, który jest mistrzem wspinaczki po krawądkach z olbrzymim Frankenjurajskim doświadczeniem. Po drugie Misti wg. Lopaty nie może mieć mniej niż 8B+, dlatego wycena 8C którą potwierdzili wszyscy poprzedni powtarzający, nie jest niedorzeczna, a odczucia jednego wspinacza nie mogą spowodować obniżenia wyceny problemu. Całość komentarza Lopaty przeczytać można na profilu Fanatic Climbing na Facebooku po kliknięciu w link. Samo Misti biegnie diagonalnie od dołu do góry (tak samo jak Gioia w Varazze), dlatego wiele opinii sugeruje traktowanie problemu jako bulder – nie trawers. Dodatkowo wspomniana wyżej dyskusja na portalu 8a.nu zawiera kilka opinii sugerujących ujednolicenie wycen bulderów i trawersów, dzięki czemu niepotrzebne zamieszanie przestałoby istnieć. Kevin Lopata stwierdza również, że nie ma różnicy między wycenami trawersów i „klasycznych” bulderów w Fontainebleau, dlatego odczucia Junga nie są spowodowane innym sposobem wyceny trawersów (z takimi sugestiami też można było się spotkać). Wypowiedź Lopaty, dotycząca braku różnic w wycenach bulderów i trawersów w Fontaine, rodzi pewne oczywiste kontrowersje.

Zestawienie najtrudniejszych trawersów w lasach pod Paryżem na portalu bleau.info otwierają dwa trawersy wycenione na 9A autorstwa Jean-Pierre Bouviera (Fou Rire en aller-retour z 2012 roku oraz Contre-Courant en aller-retour z 2023) oraz cztery wycenione na 8C+ (Fou Rire – autor Jean-Pierre Bouvier, 2002 rok, powtórzony przez Francisa Héliasa w 2003 z sugestią obniżenia wyceny do 8C. Po kolejnych powtórzeniach, a jest ich w sumie 5, wycena ugruntowała się na poziomie 8B+; Amazonia – autor Francis Hélias, 2002 rok, Le Voyage de Zhong Kui en aller-retour z 2011 roku, Épouvantable Traquenard z 2021 roku oraz Trafic en retour-aller z 2017 roku, wszystkie 3 autorstwa Jean-Pierre Bouviera).

 

 

Gdyby rzeczywiście nie było różnic w wycenach bulderów i trawersów, byłyby to jedne z najtrudniejszych bulderów na świecie, a tymczasem mało kto o nich słyszał.

Inne wysoko wycenione trawersy w Fontainebleau, to: Voluptueuse Fantaisie (8C, autor Jean-Pierre Bouvier, 2004 rok, powtórzony przez Cesara Quero w 2017 oraz Christophe Bicheta w 2019 roku), Mystification intégrale (8C, autor Jean-Pierre Bouvier, 2006 rok), Angama (Fata i Helvete en Traversée 8C, autor Dai Koyamada, rok 2006, powtórzony w 2011 roku przez Paula Robinsona), Petite Sorcellerie (8C, autor Jean-Pierre Bouvier, 2016 rok), Amanite Tue Mouche (8C/+, autor Jean-Pierre Bouvier, rok 2007, powtórzony w 2019 przez Christophe Bicheta), Millenium Assis (8C, autor Elric Besnier, rok 2019), La Valse aux Adieux prolongée (8C, autor Jean-Pierre Bouvier, rok 2010, powtórzony w 2016 roku przez Charlesa Alberta oraz w 2019 przez Christophe Bicheta, a od 2020 roku w wyniku obrywu, trawers jest już prawdopodobnie nie do przejścia) oraz Mémoires d’un Fou en retour-aller (8C, autor Jean-Pierre Bouvier, rok 2020).

 

 

Często długie buldery (precyzyjniej rzecz ujmując trawersy, bo nie chodzi tu o highballe) wyceniane są, jak już wspomniano w przypadku The Wheel of Life, Wheelchair albo Bongo (opisane w dalszej części artykułu), w skali linowej. Zależność między wyceną w skali linowej i bulderowej, podawanymi często zamiennie w przypadku dróg o takim charakterze, jest bardzo ciężko jednoznacznie zdefiniować (zazwyczaj różnica kształtuję się w obrębie 1-2 pełnego stopnia).

W lutym 2016 roku Alban Levier pokonuje nową wersję bulderu Satan i Helvete i proponuje wycenę 8C. Oryginalnie linia wyceniona była na 8B, ale na starcie urwał się stopień. Rok później, drogę pokonują Nicolas Perolson i Charles Albert, sugerują bardziej 8B, może 8B/+. Dopiero w pierwszej połowie 2020 roku, Oriane Bertone przechodzi (film) wersję z niższym startem po obrywie i proponuję wycenę 8C. W drugiej połowie 2020 bulder powtarza Charles Albert i skłania się raczej ku 8B+, ale Jérémy Bonder (który pokonał bulder mniej więcj w tym samym czasie), podtrzymuje wycenę zaproponowaną przez 15to letnią Oriane. Później (w 2021 roku) dzień pod dniu, problem odhaczają Hugo Parmentier oraz Stefan Scarperi, a sama Oriane przyjmuję skorygowaną wycenę (8B+).

 

 

W styczniu 2017, Charles Albert dodaje start z siedzenia do Délire Onirique (8A+) w sektorze Rocher St-Germain. Powstałe w ten sposób Délire Onirique Assis wycenił na łatwe 8C. Bulder powtórzyli Nicolas Pelorson oraz Ryohei Kameyama (oboje w marcu 2019). Film z przejścia Kameyamy po kliknięciu w link.

 

 

W maju 2017, powstaje kolejne 8C Charlesa Alberta – Belial w sektorze Cuvier. W styczniu 2019 Belial zyskuje powtórzenie, którego dokonuje James Webb z sugestią obniżenia wyceny do 8B+.

 

 

W kwietniu 2023 roku, Nico Pelorson przechodzi nowy problem La Picharrête, dla którego proponuje stopień 8C. Więcej na temat bulderu na filmie z pierwszego przejścia po kliknięciu w link. W styczniu 2024, pada pierwsze powtórzenie za sprawą Camille Coudert.

Pod Paryżem znajduje się jeszcze jeden rejon (traktowany jako sektor Fontainebleau), w którym znajdują się propozycje za 8C, a mianowicie The Toît d’Orsay zwany też Orsay Roof. W 2008 roku Rémy Bergasse połączył dwa tamtejsze buldery autorstwa Jacky’iego Godoffa (L’acte 1 – 7C+/8A i L’acte 2 – 8B) i wycenił na 8C. Mimo tego, że L’acte 2 (zwany również Quoi de Neuf acte 2) za 8B zyskało swojego czasu sporo powtórzeń (do listopada 2021 co najmniej: Guillaume Glairon-Mondet, Alban Levier, Rémi Samyn, Mickaël Mawem, Coudert Camille, Killian Chabrier, Ludo Delmotte, Roch Oddo, Michiel Nieuwenhuijsen, Don van Laere, Antoine Maire, Théo Imbertie, Lorenz Ulmer, Théo Charmasson oraz Tim Reuser), nikomu przez długi czas nie udało się powtórzyć całej linii. Dopiero w październiku 2015, Seb Bouin, znany raczej z mocnych przejść z liną, odhacza kombinację wymagającą obracania się w dachu w każdym kierunku (film z przejścia). Całość, to 12 ruchów za 8A, przechodzące w klasyczne wyjście za 8B. Co ciekawe, oba odcinki wydały się Bouinowi tak samo trudne, a całość linii odczuł porównywalnie do linowego 8c+. Co jeszcze ciekawsze, nie był nawet blisko zrobienia 8B, którego próbował w innym sektorze Fonatinebleau. Jaka więc jest adekwatna wycena l’intégrale du Toît d’Orsay, trawersu w dachu nazywanego ostatnio częściej Quoi de Neuf? Niedługo po Bouinie, kolejnego powtórzenia dokonuje Alban Levier. Dodatkowo na początku 2016 roku dodaje do bulderu trudniejszą końcówkę, a całość kombinacji o nazwie La Force wycenia na 9a. Trudniejsza końcówka, to wyjście bulderem Morpheus za 7C, zamiast oryginalnego wyjścia za 7B. Inaczej mówiąc, La Force to istniejący już wcześniej bulder Vertical’Art (8B+) z niższym startem. Całość, liczącą ok. 30 przechwytów, zobaczyć można na filmie. Mimo zdania Leviera, że gdyby nie długość La Force, dodanie bulderu za 7C do kombinacji za 8C mogłoby tworzyć trudność 8C+, jego wycena 9a (warto podkreślić, że chodzi o „linowe 9a”, a nie błąd w wielkości litery) potwierdzałaby spekulacje na temat oryginalnej linii Quoi de Neuf, zakładające że nie zasługuje ona na autorskie 8C. Quoi de Neuf acte 2, odnośnie którego padały nawet sugestie podwyższenia wyceny do 8B/+, pokonane zostało w pierwszym kwartale 2016 roku flashem przez Jamesa Webba oraz Jana Hojera, którzy odczuli trudności bulderu jako 8A+. Odczucia po kolejnych powtórzeniach Quoi de Neuf: Jan Hojer (2017), Jonas Winter (2018), Manu Cornu i Anthony Gullsten (oboje w 2019 roku), wydają się jednak nie popierać odczuć Seba Bouina, sugerując raczej potwierdzenie wyceny 8C. W 2019 roku bulder wpada jeszcze do kajetu Couderta Camille, w 2020 Ludo Delmotte i Antoine Maire, a w 2021 Killiana Chabriera. Wszyscy wymienieni w ostatnim zdaniu, przy Quoi de Neuf wpisali cyfrę 8C. La Force z kolei, otrzymuje powtórzenie w 2018 roku autorstwa Camille Coudert, który zasugerował trawersową wycenę 8C+. W 2020 roku La force pokonują Nico Januel (stawiając na 8C) oraz Manu Cornu. W 2021 bulder odhacza jeszcze Killian Chabrier.

 

 

Przy okazji Quoi de Nef i Seba Bouina rodzi się kilka pytań ujawniających pewne nieścisłości. Skoro jest w stanie pokonać potencjalne 8C, które pozostawało zresztą długo bez powtórzenia (mimo prób mocnych zawodników), dlaczego nie był nawet blisko pokonania 8B w innym sektorze Fontainebleau? Pomijając fakt, że Quoi de Nef to długa linia, na której pomaga wytrzymałość będąca mocną stroną Bouina, a 8B, które próbował mogło mu zupełnie nie pasować, ciekawy argument w tej dyskusji wnosi krótki artykuł, który ukazał się na początku 2016 roku na portalu 8a.nu. Jego sens oddaje w skrócie poniższe tłumaczenie:

Można powiedzieć, że buldering został wynaleziony w Fontainebleau, a sam rejon jest wciąż największym i najczęściej odwiedzanym na świecie. Pierwsze topo zostało stworzone w 1945 roku, ale już w XIX w. wspinano się na głazy w lasach Fontaine pod Paryżem. Mówi się o cyfrze w skali Fb, że jest miękka, tzn. że buldery wycenione w tej skali są łatwą cyfrą, ale w rzeczywistości świadczy to tylko o powstaniu innej skali trudności poza Fontainebleau (mimo tego, że wygląda i nazywa się zupełnie tak samo). Na świecie w 1996 i 2000 roku powstały pierwsze 8B+ i 8C (rozbieżności względem tabelki zamieszczonej na początku artykułu wynikają z wielu powodów, częściowo już opisanych), powtórzone od tamtej pory wiele razy. Przypuszcza się, że w tamtych czasach co najmniej kilku lokalsów Fontainebleau pokonało buldery wycenione na 8A-8B, posiadające taką samą trudność jak te, wyceniane wtedy na 8B+-8C+ w innych częściach globu (Ticino, Rocklands, Hueco Tanks, itd.).

Poza szeroko pojętymi lasami Fontainebleau pod Paryżem, we Francji można znaleźć jeszcze co najmniej dwa buldery o proponowanej wycenie 8C. Pierwszy znajduje się w Rioupéroux (niedaleko Grenoble). Autorem jest Clément Lechaptois, który dodał niski start do Malédiction (8B). Cztery dodatkowe ruchy podnoszą znacznie trudność, zwłaszcza przez siłowe i precyzyjne połączenie ostatniego dodatkowego ruchu z wersją ze stania. Całość to w sumie ok. 10 ruchów zakończone łatwiejszą (ok. 7A) końcówką po oblakach, ale psychiczną ze względu na wysokość (ok. 6 metrów nad ziemią). Całość zwie się Malédiction Assis.

 

 

Drugi natomiast, to otwarty w drugiej połowie 2020 roku, Longue Promesse w rejonie La Pertuis, autorstwa Nathana Michela. Dołożenie SD z prawej strony (sekwencja za 7C), zwiększa wg. autora trudność pierwotnego bulderu (Promesse) z 8B+ na 8C. W kwietniu 2021 roku, Antoine Girard powtarza problem i potwierdza autorską wycenę.

 

Hiszpania

Poza opisanymi już La Teoría del Todo i El Indomable Alberto Rocasolano, Daños Con-laterales Nacho Sáncheza oraz Muerte por Asfixia Pabla Zamory, w Hiszpanii istnieje wiele bulderów o wycenie 8C lub wyższej.

W 2011 roku, w Castillo de Bayuela powstał za sprawą Nano Sancheza bulder o nazwie Entropia. W 2014 roku Entropię powtarza Alberto Rocasolano, i mimo tego, że po przejściu nie wiedział jak wycenić linię, ostatecznie potwierdził autorską wycenę. W 2016 roku problem powtarza również Ignacio Mulero, w 2021 Jesús Muñoz Vaquero, a w 2023 Pablo Zamora.

W marcu 2012 roku, za sprawą Ibana Larrióna powstaje Airian w grocie Baltzola, a miesiąc później niepowtórzone (prawdopodobnie) do tej pory Insomnio, biegnące dachem Cova de la Gota w Crevillente, które kosztowało autora (Nano Sáncheza) 1,5 roku pracy. Wracając do Airian, zarówno siłowy jak i wytrzymałościowy bulder, powtarza w 2016 roku Alberto Rocasolano co można zobaczyć na filmie z przejścia.

 

 

W 2013 roku, Iker Arroitajauregi otwiera Txapelę w Albarracin, biegnącą estetycznym kantem. Z relacji powtarzających – Daniego Andrady i Alberto Rocasolano, ciężko wywnioskować czy jest to 8C czy nie, pewnym jest jednak fakt, że długość bulderu wykracza poza typowe standardy (ok. 43 ruchy). Txapelę oraz różne inne buldery hiszpańskiego Albarracin przedstawia film. W 2013 roku Alberto Rocasolano otwiera w Zarzalejo, rejonie pod Madrytem, bulder Soyuz (low start), dodający do oryginalnego problemu 3 ruchy (całość to w sumie ok. 15 przechwytów). Autorska (potwierdzona w 2016 roku przez Césara Quero) wycena, to 8C, a film z przejścia zobaczyć można po kliknięciu w link. W 2018 roku, Soyouz powtarza jeszcze Jorge Díaz-Rullo (film).

 

 

Kolejną propozycją Nano Sáncheza jest Crisis, otwarty w 2014 roku w Crevillente, którego autorska wycena to 8C/+. Problem posiada co najmniej dwa powtórzenia: Jonatana Flora Vazqueza oraz Alberto Rocasolano (oboje pokonali bulder w 2017 roku). Charakter Crisis zobaczyć na kolejnym filmie z autorskiego przejścia lub jednego z powtórzeń po kliknięciu w link. Również w 2014 roku, tym razem w Araotz, powstaje kolejny problem o autorskiej wycenie 8C – Lurragorri Markela Mendietty. W maju 2015 roku, Nano Sánchez otwiera Cthulhu w Arnao, które stanowi przedłużenie Katakrakena za 8B+, co w rezultacie (w opinii autora) wystarczy żeby podnieść wycenę do 8C.

 

 

W 2015 roku, w rejonie La Fuexa (Teverga, Asturia) powstaje za sprawą Isaaca Montesa Kikela, kolejne hiszpańskie 8C. Na początku 2016 roku Kikelę powtórzył Alberto Rocasolano (film).

 

 

Na początku 2016 roku, w Cova de Ocell (Katalonia), Sharma otwiera Catalan Witness the Fitness (film), na które składa się odcinek za 8B/B+ przechodzący w 8A+. Sharma nie był pewien wyceny, ale spekulowało się że trudność bulderu kształtuje się na poziomie 8C. Nacho Sánchez, któremu udało się przejść pierwszą partię drogi, urwał chwyt w cruxie co zwiększyło trudności tego odcinka do 8B+. Problem posiada wiele powtórzeń i co najmniej cztery sugestie obniżenia wyceny: Alberto Rocasolano – film, Felipe Camargo – film, Nano Sánchez – film, Martin Stráník – film (wszyscy czterej w 2016 roku), Jernej Kruder (2017), Jakob Schubert – w stylu flash, David MacLeod – film (oboje w 2018 i oboje zasugerowali obniżenie wyceny do 8B+), Pol Roca Lopez – film (2019), Jorge Diaz-Rullo (2020) Pol Estrenjer oraz Stefano Carnati (obaj 2022). Pol Roca Lopez wspomniał w komentarzu, że po obrywie powstały tajemnicze krawądki, i że przed tym było na pewno 8C. Alberto Rocasolano z kolei zasugerował, że z powodu długości bulderu (24 ruchy) równie dobrze pasowałaby wycena 9a/+.

 

 

W grudniu 2016 roku, Markel Mendieta otwiera w Araotz kolejny problem o potencjalnej trudności 8C – 17to ruchowy bulder w dużym przewieszeniu, o nazwie Eskerrik Asko. W lipcu 2017 roku, za sprawą Césara Quero, w Navalosa powstaje Parálisis Espástica – 12 trawersowych ruchów po krawądkach, które (nie mając zbyt dużego doświadczenia w tym stopniu) wycenił w sumie na 8C. Dwa miesiące później, Alberto Rocasolano otwiera liczącą ponad 50 ruchów Trinity w Peixcave niedaleko Madrytu. Na filmie zobaczyć można nowość, dla której propozycja wyceny to również 8C, a także inne buldery o tym samym charakterze (ponad 50 ruchów i trzy wyraźne resty) – Anubis 8B oraz El Abismo de Noa 8B+. Trinity powtarza w pierwszej połowie 2021 roku Jorge Díaz-Rullo. Pod koniec listopada 2017, Alberto Rocasolano otwiera przedłużoną wersję Papá Oso w Torrelodones, które w pierwotnej wersji (otwartej przez niego w 2011 roku) posiadało wycenę 8B+. Przedłużona wersja bulderu została wyceniona na 8C, a jak wygląda zobaczyć można na filmie. W 2018 roku bulder powtarza Nano Sanchez, a w 2020 Jorge Diaz-Rullo. Wycena stanęła ostatecznie na 8B+/C. W pierwszej połowie 2018 roku, Alberto Rocasolano przechodzi Parálisis Espástica, ale w odwrotnym, w jego odczuciu dużo bardziej oczywistym kierunku, sugerując dla takiej wersji trawersu wycenę 8C i nazwę Hipoxia. Bulder powtarza w 2023 roku Jorge Diaz-Rullo, odczuwając nieco niższe trudności.

 

 

Pod koniec 2018 roku, Pol Roca Lopez otwiera w rejonie La Comarca (Katalonia) Boulder Blaster, dla którego po raz kolejny pada wysoka propozycja wyceny – 8C. W pierwszej połowie 2019 roku, Carlos Ruano dodaje niższy start do Lemento (8B) w La Pedriza (okolice Madrytu), co jego zdaniem znacznie podnosi trudność, dlatego dla Lemento Sit także zaproponował wycenę 8C. Pierwsze powtórzenie pada w styczniu 2022 za sprawą Lorenzo Puri, a kolejne  rok póżniej. Dokonał tego Jesús Muñoz Vaquero, który opisuje bulder jako wymagający dużej ilości skóry ze względu na specyficzny granit. Przy dwóch ruchach mamy do czynienia z krawądkami, które tną ten sam palec.  W drugiej połowie 2019 roku, Jesús Muñoz Chuchi przechodzi dwa problemy w Hoya Moros (Salamanka). Dla obu zaproponował 8C. Mowa o La Legión (8B+) oraz Eterno Legado (8B+/C), obie autorstwa Alberto Rocasolano, tyle że teraz w nowej w wersji po pobrywie.

 

 

W drugiej połowie 2020 roku, Rubén Díaz otwiera stary projekt w Albarracin. Juneru, bo tak nazywa się nowość, wyceniona została autorsko na 8C. Film z przejścia. W pierwszej połowie 2021 roku, Nacho Sánchez potwierdza zaproponowaną wycenę (film), a jako trzeci, Juneru przechodzi w  pierwszej połowie 2022 roku James Pearson. W drugiej połowie 2022 roku, sztuka ta udaje się jeszcze Jonatanowi Florowi, a rok później Nathanowi Philipsowi. Kolejny bulder, ktory powstał w drugiej połowie 2020 roku, to El Proyecto de tu Vida w Hoya Moros, wyceniony przez autora – Nacho Sáncheza na 8C. W pierwszej połowie 2023 roku, problem biegnący w przewieszeniu po krawądkach z końcowym połogiem, udało się powtórzyć Pablo Zamorze w ciągu jednej sesji. Również na początku 2021 roku, za sprawą Pola Roca Lopeza powstaje w Taradell Purple Panther oraz Ulls de Bruixa w Siuranie, autorstwa Williama Bosi’ego (film). Oba o tak samo wysokiej, sugerowanej wycenie. Purple Panther, to problem w dachu, który wyczyścił Chris Sharma. Razem z autorem pracował też nad pierwszym przejściem. Jest to z jednej strony fizyczny, z drugiej techniczny bulder z kluczowym podhaczeniem pięty i wymagającym dwuruchowym cruxem (na jego rozpracowaniu autor spędził 20 dni).

 

 

W drugiej natomiast połowie 2021 roku, Nacho Sanchez otwiera nową propozycję za 8C – El Muro sit w mało popularnym, ale podobno wartym uwagi rejonie – La Collada de Quirós.

Na początku listopada 2022 roku, Dave Graham otwiera w jaskini Ali Baba (Rodellar, Hiszpania) bulder Cassim o proponowanej wycenie 8C. 35cio ruchowa, ciągowa i złożona linia, startuje z siedzenia i pokonuje lewą część jaskini. Przeważający rodzaj chwytów, to krawądki i ściski, a kluczowe miejsca rozwiązuje się trikową pracą nóg (zwłaszcza haczeniem kolan).

 

 

Pozostałe, nieopisane jeszcze hiszpańskie trawersy, to: Santa Linya Never Ending Story w jaskini Santa Linya Tomáša Mrázka oraz Kaizen Alberto Rocasolano w Torrelodenos (film), oba wycenione autorsko na 9A (chociaż Jorge Díaz-Rullo po przejściu Kaizen zasugerował obniżenie do 8C/+), La Travesía de Baltzola (Travesía de Arroita), autorstwa Ricardo Otegui Zubiyaga oraz La Travesía de Baltzola Sin Pegado Daniego Andrady, oba w jaskini Baltzola i oba wycenione na 8C+/9A. Pierwszy powtórzony został przez Josune Bereziartu, Daniego Andradę i Ivána Larrióna, z sugestiami obniżenia wyceny nawet do 8B+, drugi (czyli po prostu pierwszy, ale w wersji bez sztucznego chwytu) powtórzony przez Ivána Larrióna, Ikera Pou, Rubéna Díaza oraz w 2021 roku przez pomysłodawcę linii (z 1994 roku) Ikera Arroitajauregi. Iker Pou dodał jeszcze wariant trawersu za 8C. Innymi trawersami za 8C są: Super Blood Wolf Moon w La Cova de l’Ocell Chrisa Sharmy (film), powtórzone przez Pola Roca Lopeza oraz Tekimuking a Despertar w Pla de l’Areny (Tarragona) Daniego Andrady.

 

Niemcy

Poza wymienionymi w pierwszej części bulderami i kombinacjami w Kochel (Bokassa’s Fridge-Assassin, Monkey and Man zdegradowanego z autorskiej 8C+ na 8C, Bokassa’s Fridge 8C oraz Assasin, Monkey and Man 8C – obie o prawdopodobnie niższych trudnościach, a także Bokassa’s Fridge-Assassin, Monkey and Man w wersji z siadu – prawdopodobnie 8C/+) i bulderem Gossip na Frankenjurze Marcusa Bocka, jest jeszcze w Niemczech kilka innych bulderów o tak wysokiej zaproponowanej lub obowiązującej obecnie wycenie.

W 2003 roku, Thomas Willenberg otwiera Tranzendans (proponowana wycena 8C lub 8C+, w zależności od źródła) w Sachsen. Kolejnym po Gossip, bulderem otwartym w lasach Frankenjury, jest Montecore o autorskiej wycenie 8C, które posiada co najmniej kilka powtórzeń (Dai Koyamada, Fabian Christof, Manuel Brunn oraz Alexander Megos) i co najmniej dwie sugestie obniżenia wyceny do 8B+.

W 2007 roku, Dai Koyamada otwiera bulder Bongo i proponuję po raz kolejny wycenę 8C. Bongo posiada przynajmniej jedno powtórzenie (Fabian Christof, 2008), które nie potwierdziło autorskiej wyceny. Fabian Christof ze względu na charakter bulderu (ok. 40 ruchów w dachu) zaproponował wycenę 9a.

W 2012 roku, Felix Knaub otwiera Half Life i Wrath of the Lichking. Oba problemy powtórzył Alex Megos (film z powótrzenia Half Life po kliknięciu w link). Na Half Life Megos używał kneepada i znalazł nieco łatwiejszy patent, mimo tego uważa, że bulder w dalszym ciągu może mieć 8C. Charakter Half Life jest jednak specyficzny, ponieważ żeby go pokonać trzeba wykonać ok. 25 ruchów… Half Life oraz Wrath of Lichking, w 2021 powtarza również Moritz Welt. Odnośnie pierwszego z nich zasugerował że jeżeli 8C, to zapewne łatwe. Drugi problem, który jest połączeniem Geißel Gottes (8B) i Mopedsurfer (8A+), to w jego odczuciu bardziej 8B+, dzięki znalezieniu dobrego haka kolanem między składowymi kombinacji. W 2012 roku, również Michael Scholz otwiera nowy Frankenjurajski bulder – Double Back-Flip w Bahratal. Dla problemu w pięknym piaskowcu, wymagającego wytrzymalości siłowej, autor zaproponował 8C/+. W 2021 roku, Martin Stráník zasugerował obniżenie wyceny do 8C (z dopiskiem soft). Film z przejścia po kliknięciu w link.

 

 

Poza licznymi, opisanymi we wcześniejszej części artykułu kombinacjami, Toni Lamprecht, otwiera w Kochel w 2004 roku kombinację Marla Singer, którą wycenił na 8C, jak zresztą wiele innych tutaj – w tym również po 2 latach prac nad Stoamatz Project – Real Absurdistan pod koniec 2019 roku, jako część całego projektu. Zaczyna się w najniższej części dachu i wymaga wykonania 17tu bardzo długich ruchów, angażujących mocno body tension i wymagających sporo koordynacji. Cały projekt Stoamatz, dodaje trawers po oblakach za 8B+ i liczy w sumie 33 ruchy. W pierwszej połowie 2021 roku, Real Absurdistan powtarza Philipp Gassner i określa bulder mianem prawdziwego testu wytrzymałości, ale przez użycie innego patentu odczuł nieco niższe trudności – 8B+. W pierwszej połowie 2020 roku, w tym samym dachu w Kochel, również za sprawą Toniego Lamprechta, powstaje połączenie Real Absurdistan oraz La Paloma (8A), czyli nowy problem Angeschossens Wolf (film), który na początku 2021 roku powtarza nie kto inny jak Philipp Gassner.

 

 

W lipcu 2020 roku, powstaje w Obertrubach najprawdopodobniej najtrudniejszy problem Frankenjury – Upgrade U Alexa Megosa. Jest to stary (ok. 20 letni projekt), który próbowało wielu wspinaczy. Alexowi udało się go przejść po 10 dniach prób. Duże przewieszenie i małe chwyty, autorska wycena 8C. O bulderze i pracach nad jego pierwszym przejściem, bardziej szczegółowo opowiada film.

 

 

Austria

Poza opisanymi już Viva la Evolution oraz Emotional Landscapes (oba z 2002), Memento (2005), Bügeleisen Sit Start (2014) i Die Versorgungslinie (2015), w Austrii znajduje się sporo bulderów dla których zaproponowano 8C, lub więcej. Pierwsze 5 z nich otworzył Bernhard Schweiger (rocznik 1975) i zaproponował 8C (w tym – przy jednym lub dwóch z nich – okolice 8C/+). Prawie wszystkie znajdują się w jego ulubionym rejonie Saalachtal. Jako pierwsze powstało Zunami w 2003 roku, powtórzone przez jego brata Hermanna, a także Klema Loskota, Floriana Shmalzla, Tamása Zupána, Christofa Raucha oraz Davida Kompatschera. Zunami, to 12 przechwytów w dużym przewieszeniu, po małych lub obłych chwytach i słabych stopniach.

W 2009 roku powstają kolejne dwa wysoko wycenione problemy – Dust Devil (8C/+) w Saalachtal oraz Hurricane (8C lub 8C/+) w Birgkar. Obydwa składają się z 10 przechwytów. Pod koniec 2018 roku, Dust Devil powtarza Christof Rauch i sugeruje obniżenie wyceny do 8B+. Również w 2009 roku, Thomas Fichtinger otwiera Kolumbusfalter, pierwszy bulder za 8C w swoim dorobku. Ciężko doszukać się jakichkolwiek konkretnych informacji o problemie, poza tym, że znajduje się na wysokim głazie i zaczyna mocnymi pociągnięciami. Więcej szczegółów na filmie po kliknięciu w link.

 

 

Rok później, rozwiązania doczekały się kolejne dwa problemy w Saalachtal o proponowanej wycenie 8C – Pipe Dream z siadu oraz Whirlwind. Pipe Dream SD, to dodanie tylko jednego przechwytu do Pipe Dream otwartego w 2003 roku. Whirlwind z kolei, biegnie dachem po mikrokrawądkach.

Trzy kolejne, wysoko wycenione propozycje, przechodzi jako pierwszy Christof Rauch w Kärnten i Weststeiermark, w pierwszej połowie 2017 roku. W Kärnten otwiera Iron Knuckles i Carinthian Dreams, a w zachodniej części Styrii (rejon Weststeiermark) – Styrian Delirium. Dla każdego z nich zaproponował wycenę 8C. Iron Knuckles, to pozioma ryska za ok. 8A+ oraz bulder Hard Knock Life (8B) – w sumie ok. 20 trudnych przechwytów. Styrian Delirium, otwarte jako drugie w kolejności, jest bardziej przewieszone, z dużą ilością podchwytów i restem w środku. Łączy dwa istniejące problemy w jaskini i liczy ok. 30 ruchów. Carinthian Dreams, jako ostatnia trudna propozycja Christofa z 2017 roku, to połączenie ryski za ok. 8A+ z bulderem Punching in a Dream (ok. 8B+).

 

 

W pierwszej połowie 2018 roku, w Zillertalu powstaje Sierra Madre autorstwa Floriana Schmalzla i prawdopodobnej wycenie 8C. Jedna z najtrudniejszych i najlepiej wyglądających linii w rejonie, doczekała się szybko powtórzenia. Na topie zameldował się Alfons Dornauer dodając, że jest to z pewnością najładniejsza i najtrudniejsza linia w Zillertalu, a przy okazji jego najmocniejsze przejście. Co do wyceny – zaproponował trudne 8B+ albo łatwe 8C. Pod koniec 2018 roku, Sierra Madre pokonują Jakob Schobert i Christof Rauch, oboje gloryfikując linię – tak samo jak poprzedni jej pogromcy. Sugestia wyceny Jakoba to 8B+/C. W 2020 roku bulder przechodzą jeszcze Michael Piccolruaz oraz Jan-Luca Posch.

 

 

Dwa lata od otwarcia Sierra Madre – w pierwszej połowie 2020 roku, również w Zillertalu i również o autorskiej wycenie 8C, powstaje propozycja Christofa Raucha – Total Blackout. Wg. autora jest to najtrudniejszy bulder w dolinie, stanowiący prawdziwy test wytrzymałości siłowej. Proces rozpoczął się 5 lat wcześniej, z chwilą otwarcia Nussnacker sit (8B+). Start bardziej z lewej strony nie był możliwy ze względu na dużą ilość drewna naniesionego przez rzekę. W 2019 roku było już to możliwe, a po dwóch sesjach Christofowi udało się otworzyć bulder Black Water (8A+), ale do połączenia z Nussnackerem potrzebował wrócić do formy po kontuzji palca. Mocno zmotywowany odbył kilka sesji jesienią i na wiosnę, a w międzyczasie trenował ostro w domu w czasie lockdownu. Z kolei w Villach, pod koniec 2020 roku, Nicolai Užnik otwiera kolejne 8C – Witchcraft. Jest to zapomniany problem, którego próbowało wielu, ale nikomu przed nim nie udało się przejść całości.

 

Słowenia

W 2007 roku, Urh Čehovin zaproponował dla 15to ruchowego bulderu swojego autorstwa w Zalog, wycenę 8C i nazwę The End.

W 2015 roku, Jernej Kruder dla liczącego 60 ruchów trawersu w Golobove Pečine, zaproponował wycenę 9a+ oraz nazwę Massacrate. W tym przypadku linowa wycena 9a+, przeliczana jest na bulderowe 8C. Przejście tego długiego bulderu, a tak naprawdę drogi wspinaczkowej biegnącej blisko ziemi, zobaczyć można na filmie.

 

 

Inną słoweńską, trudną linią Jerneja, jest otwarta we wrześniu 2018 Metafizika w rejonie Jurklošter. Charakter bulderu zobaczyć można na filmie z pierwszego przejścia. Propozycja wyceny to również 8C.

 

 

Bułgaria

W drugiej połowie 2021 roku, w rejonie Rila Monastery, Nika Ruslev otwiera Deutschland Meutschland. Sugestia wyceny tego bardzo długiego (24 ruchy) bulderu, to 8C. Charakter wspinaczki w tym niesamowity dachu, jest jednak bardziej zbliżony do prowadzenia niż bulderingu. Jednym z najtrudniejszych wyzwań nadrodze do pokonania bulderu, było dla autora bardzo trikowe haczenie pięty.

 

 

Węgry

Za sprawą Tamása Zupána, Węgry posiadają problem o potencjalnej trudności 8C – The Last Jedi. Bulder biegnie w dachu i jest przedłużoną wersją The Force Awakens (8A+). Znajduje się w w jaskini Remete-Barlang (Duna-Ipoly), a otwarty został na początku 2018 roku.

 

 

Polska

W listopadzie 2015 roku, Łukasz Dudek przechodzi Obsesję w Diabelskim Schronisku w Kusiętach. Obsesja to kombinacja istniejących bulderów (Forest Gump 6C, Szatańskie Wersety 8A/+ oraz Egzekutor 7B+) oraz 12stu niezależnych, nowych ruchów, które w całym bulderze są najtrudniejsze. Ten najbardziej wszechstronny z naszych najlepszych wspinaczy w tamtym czasie, Obsesję wycenił na 8C i skomentował:

„Po około 40-50 dniach spędzonych na projekcie, wreszcie udaje mi się połączyć wszystkie przechwyty w jeden ciąg. Pierwszy raz miałem okazję mierzyć się z problemem, który przytrzymał mnie tak długo. Nie wiem, jak to jest trudne. Mogę być tylko pewien, że doszedłem do kresu swoich fizycznych możliwości. Ani w przeszłości, ani w przyszłości nie będę w stanie zrobić nic trudniejszego. Problem zawładnął moim umysłem, stał się swego rodzaju obsesją… Cieszę się, że jestem już wolny…”

Więcej o tym przełomowym problemie, na filmie po kliknięciu w link.

 

 

Czechy

W Czechach istnieje już stosunkowo dużo bulderów (poza Knocking on Heavens Door Petra Rescha, które w wyniku powtórzeń z 8C zostało zdegradowane do 8A+/B, Terranovą, Brutal Riderem oraz Icebreakerem Adama Ondry, dla których zaproponował 8C+, w pierwszej części artykułu wspomniano jeszcze o Novej – podniesionej przez Willa Bosiego do 8C), dla których autorzy zaproponowali 8C lub więcej. Pierwszy z nich to Poslední Mažoret Rosty Štefánka z 2007 roku w Łabskich Piaskowcach. Kolejne, to realizacje Adama Ondry: Cháron w Petrohradzie oraz Pata Ledowce w Holštejn (oba z 2011 roku i oba wycenione na 8C). Pata Ledowce, 15 ciężkich do poskładania ruchów, otrzymuje w 2019 powtórzenie, którego udało się dokonać Martinowi Stráníkowi (film). W 2022 roku, Will Bosi powtarza aż 5 trudnych czeskich bulderów – w tym właśnie Pata Ledowce.

Kráter, Drift i Vrtule, to kolejne buldery Ondry, wszystkie trzy znajdują się w Holštejn i wszystkie trzy otworzył w 2017 roku. Kráter, to połączenie dwóch innych problemów – Blatant i Kra – obu za 8B. Proponowana wycena, to mocne 8C. Dopiero na początku 2023 roku, zyskuje pierwsze powtórzenie za sprawą Martina Stráníka, który określa go mianem najtrudniejszego bulderu jaki do tej pory pokonał. Z powodu urwania chwytu, zaproponował podwyższenie wyceny do 8C/+.

 

 

Charakter kolejnego bulderu – Driftu, wycenionego również na 8C, zobaczyć można na filmie z przejścia po kliknięciu w link. Drift w 2019 roku pokonuje również Martin Stráník (film), sugerując łatwe 8C, lub 8B+, a w 2022 roku Will Bosi (film). Dla Vrtule, ostatniej nowości z 2017 roku, Ondra zaproponował 8C/+. Pierwszego dnia nie był w stanie porobić ruchów, ale już 4ego połączył bulder w całość.

Pod koniec 2019, Ondra otwiera jeszcze dwa buldery w Moravským Krasie, dla których zaproponował 8C – Nunavut i Pučmeloun (film z przejścia). Oba udało mu się otworzyć tego samego dnia.

 

 

W czerwcu 2018 roku, za sprawą Martina Stráníka, powstaje w Sloup (Moravský Kras) kolejny bulder o proponowanej wycenie 8C – Tekuté Štěstí. Prowadzi siłowymi, dalekimi przechwytami w dachu do trudnej końcówki. Po kilku dniach Adam Ondra powtarza problem i potwierdza wycenę, a w 2022 roku sztuka ta udaje się Willowi Bosi (film).

 

 

W sierpniu 2019 roku, Martin Stráník otwiera w Sloup Ghost Rider, zastanawiając się nad wyceną 8C/+. Ostatecznie, siłowe wspinanie w jaskini, jak opisuje charakter nowego problemu, wycenia na 8C. Miesiąc później bulder pokonuje Adam Ondra, stawiając przy wycenie dopisek hard, a w 2022 roku Will Bosi. Przejście Ghost Ridera można zobaczyć na filmie z serii Road to Tokyo, po kliknięciu w link.

 

 

Na początku 2020 roku, Stráník otwiera kolejne 8C – Iceberg w Holštejn, czyli 16 trudnych ruchów bez restu. Niedługo później, bulder powtarza nie kto inny jak oczywiście Adam Ondra (film z przejścia). W 2022 roku Iceberg powtarza również Will Bosi (film). Z kolei na początku 2021 roku, Martin Stráník otworzył w Labaku bulder Warrior. Brutalny wytrzymałościowy problem, to ok. 23 ruchy, które możnaby porównać do połączenia trzech 8A+/B ze średnimi restami pomiędzy. Cała historia przejścia nowości wycenionej autorsko na 8C, na filmie po kliknięciu w link. W 2023 roku, problem powtarza Štěpán Volf (w jego odczuciu bardziej 8A+, przechodzące w 8A i kolejne 8A – w sumie 22 ruchy – 16 w dachu i 6 kolejnych do topu). W pierwszej połowie 2021 roku, powstaje kolejne czeskie 8C – Black Panther, znowu za sprawą Stráníka. Nowość mieści się w Vesec i stanowi 25cio ruchowe, atletyczne wspinanie – film.

 

 

W 2022 roku powstają kolejne trudne buldery w Czechach (oba w Morawskim Krasie): Bulbasaur (8C) autorstwa Willa Bosiego (film) oraz Sviní Ponor (8C) Adama Ondry. Ten ostatni biegnie ponad korytem rzeki, która kiedy przybiera, zalewa linię…

 

 

Rosja

Poza opisanym w pierwszej części Blackflip Sit na Kaukazie, w Rosji jest jeszcze kilka trudnych problemów. W lipcu 2017 roku, w rejonie Triangular Lake (niedaleko granicy z Finlandią), Vadim Timonow otwiera bulder Triangular Face, dla którego proponuje wycenę 8C. Bulder składający się z ok. 18 ruchów po bardzo małych krawądkach, powtórzył w październiku 2017 Alexey Rubtsov. Ponieważ bulder poddał mu się w jeden dzień, a pokonanie 8C w tak krótkim czasie wydało mu się zbyt trudne, zdecydował się na obniżenie wyceny do 8B+.

 

 

Pod koniec października, Alexey Rubtsov pokonuje własną propozycję rosyjskiego 8C – w Lietlahti Park, które tak jak Triangular Lake znajduje się w okolicy Świętogórska. Oba rejony oferują buldery w dużym zakresie trudności w granicie. Nowość Alexey’a o nazwie Whiplash, można zobaczyć na filmie po kliknięciu w link. Whiplash, to dołożenie SD to bulderu za 8B/+. W 2021 roku, problem powtarza Vadim Timonov.

Również pod koniec października, ale tym razem 2020 roku, powstają dwa kolejne trudne problemy w Rosji. Vadim Timonow otwiera wtedy Focus Failed (8C) oraz Low Priora (8C/+) w Dżan-Tugan na Kaukazie. Rejon ma niesamowity potencjał eksploracyjny, a jego najtrudniejsza propozycja (póki co), Low Priora, to 17 mocnych ruchów w 65cio stopniowym przewieszeniu i końcówka bulderem Priora za 7B. Potencjał rejonu oraz niektóre jego propozycje (w tym Low Priora), zobaczyć można na filmie. W 2021 roku, Focus Failed oraz Low Priora powtarza Aleksiej Rubcow i proponuje obniżenie wyceny – kolejno do 8B+ oraz 8C.

 

 

W październiku 2021 roku, Sergei Skorodumow proponuje 8C dla swojej autorskiej realizacji w Tiversku – Hungry Dog. Problem stanowią małe chwyty w lekkim przewieszeniu.

 

 

W pierwszej połowie 2023 roku, Vadim Timonow otwiera kolejne 8C w Dżan-Tugan, czyli Blackflip, do którego niedługo potem dodaje start z siadu, podnoszący trudność do 8C+/9A.

 

Finlandia

Wszystko wskazuje na to, że to właśnie w Finlandii powstał pierwszy problem wart wyceny 9A. Poza opisanym już w tym artykule Burden of Dreams, znajdude się jeszcze tam jeden bulder o potencjalnie wysokiej wycenie – Silver Lining. Autorem tego highballa, znajdującego się rejonie Piilolampi, jest Anthony Gullsten. Otwarta w kwietniu 2021 roku linia, o proponowanej wycenie 8C, to niesamowita rysa. Cały bulder liczy 10 metrów wysokości, co zresztą można zobaczyć na filmie po kliknięciu w link :)

 

 

Szwecja

Prawdopodobnie najtrudniejszy bulder Szwecji, otwiera w 2022 roku Carl Nilsalsk. Den Nattliga Havsfärden w rejonie Kjugekull, otrzymuje autorską wycenę 8C. Czekając na więcej szczegółów na anglojęzycznych stronach, musi wystarczyć film z przejścia :)

 

 

Wielka Brytania oraz Irlandia

Poza wspomnianym na początku Walk Away SD (z 2002 roku) oraz Isles of Wonder SS i Honey Badger (oba z 2022 i oba o autorskiej wycenie 8C+), w Wielkiej Brytanii istnieje obecnie wiele problemów wycenionych na 8C. Dawno temu powstały dwa buldery Johna Gaskinsa, dla których odczuł tak wysokie trudności. Mowa o Shadowplay w Kentmere i Il Pirata w Throwbarrow. Żaden z nich nie ma prawdopodobnie powtórzenia, co w połączeniu z kontrowersjami dotyczącymi ich autora rodzi wiele wątpliwości…

Na początku 2015 roku, na Impossible Roof w Maltby (Yorkshire), powstaje za sprawą Mike’a Adamsa Serenata, stanowiąca połączenie 8B+ z 7C+ (w jej skład wchodzą buldery Serenity oraz Serenade Extension). Autorska wycena brzmi 8C, a do tej pory bulder powtórzył Ned Feehally (pod koniec 2015 roku), Dawid Skoczylas (początek 2016), William Bosi (druga połowa 2020) oraz Sam Prior (Druga połowa 2023). W kwietniu 2017 roku, w rejonie powstaje jeszcze Serenation autorstwa Mike’a Adamsa, które łączy buldery Serendipity i Tomahawk (oba za 8B+), w nowy problem za 8C, z jednym zarejestrowanym powtórzeniem na 8a.nu (z kwietnia 2018) przez anonimowego użytkownika, którym prawdopodobnie jest Ned Feehally.

 

 

Również w kwietniu 2017 roku, Mike Adams otwiera w Conisbrough (Peak District) Bordello, dla którego proponuje 8C. W tym samym miesiącu problem otrzymuje 2 powtórzenia (Edward Feehally oraz James Noble). James zaproponował obniżenie wyceny do 8B+, z powodu znalezienia łatwiejszego patentu.

Miesiąc wcześniej, bo w marcu 2017 roku Dave MacLeod otwiera Lithium w Arisaig Cave. Mimo tego, że wycenił problem na 8B+, mówi że jest on trudniejszy niż New Base Line (8B+), Shallow Water to Riverbed (8B+) oraz Mystic Styles (8B+) o conajmniej stopień, a także znacznie trudniejszy niż Practice of the Wild (8C). Trudności porównuje do In Search of Time Lost (8C). Lithium znajduje się w jaskini Arisaig Cave na zachodnim wybrzeżu Szkocji, a żeby pokonać cały bulder (jeżeli tak mozna nazwać propozycję Dave’a) trzeba wykonać ok. 50 ruchów.

 

 

W Irlandii, również znajduje się jeden bulder o potencjalnej wycenie 8C – Metropolis. Otworzył go w maju 2017 roku Michael Duffy, w pięknym rejonie bulderowym Lough Tay. Problem forsuje dalekimi ruchami słabo urzeźbiony dach, niesamowitego, wiszącego głazu.

 

 

W 2018 roku, w Biblins Cave (Gloucestershire) powstaje The World is Yours Jamesa Squire’a, kolejne potencjalne 8C na Wyspach. Pracował nad otwarciem bulderu podczas ponad 30 sesji, które zajęły mu 5 lat. Linia przecina środek dachu, startując oczywistym sit startem. Stanowi przedłużenie problemu Kydd’s WADzilla (8B) o 3 metry do krawędzi dachu, co w sumie daje 18 mocnych i patenciarskich ruchów.

 

 

Również w Bilbins Cave, w pierwszej połowie 2020 roku, James Squire otwiera kolejny bulder o proponowanej wycenie 8C – Ambition. Niedługo potem (wrzesień 2020) powstaje Outliers (również autorsko 8C), tym razem za sprawą Aidana Robertsa w kamieniołomie Trowbarrow w Lancashire. W 2022 roku Outliers powtarza Will Bosi, zmieniając kilka razy patenty z powodu licznych obrywów stopni (film z przejścia). Niedługo trzeba było czekać na następną trudną propozycję Aidana – również w 2020 roku – tym razem za 8C/+. W Coniston (Kumbria) powstaje Superpower, stanowiące wersję SD do bulderu Man Power (8A). Charakter – krawądkowy, przewieszony problem z długimi ruchami. O Aidanie i jego najtrudniejszych przejściach, więcej można się dowiedzieć z filmu po kliknięciu w link.

 

 

W 2021 roku, Eliot Stephens otwiera w Walii autorskie 8C – The Origin Sit. Problem stanowi dodanie 5cio ruchowego startu (za 8A+) do otwartej przez niego wersji ze stania w 2019 roku (8B+). Rejon to Dinas Rock, a więcej o bulderze na filmie.

 

 

Kolejne 8C Aidana, to Silent Singer z 2022 roku w Bowder Stone. Niedługo po jego otwarciu, zyskuje powtórzenie za sprawą Willa Bosiego, który określił go jako naprawdę fajne ruchy po zapinkach, doprowadzające do dziwnego haczenia kolana, które kosztowało go wiele prób. Więcej na filmie. Również w 2022 roku, powstają World at War oraz Trance, oba autorsko wycenione na 8C. Pierwszy z nich, powstaje w Bilbins Cave za sprawą Sama Blackwella – poprzez połączenie Godzilli z siadu (8B, ale sam start z siadu ceniony jest na 7C+) oraz bulderu Spaceship (8B+). Drugi – Trance – otwiera Will Bosi w Badger Cove (Peak DIstrict). Nowość o autorskiej wycenie 8C, to dodanie 9ciu ruchów do cruxa bulderu Bewilderness (8B+). Przejście można zobaczyć na kolejnym filmie.

 

 

W dalszym ciągu w pierwszej połowie 2022 roku, James Squire otwiera solidne (w jego odczuciu), wyjątkowe 8C – Paradise Found. Bardzo siłowy bulder, do którego przejścia autor musiał przygotowywać się na siłowni, znajduje się w Hartland Quay i biegnie dachem w przepięknej lokalizacji nad samym Morzem Celtyckim (część Oceanu Atlantyckiego). W wyniku 2-3 wizyt na siłowni w tygodniu, James przybrał na wadze ok. 8kg. Niedługo później, problem testujący biceps, body tension oraz wymagający wypracowania złożonych patentów, powtarza 21-letni Solomon Kemball. Mieszka 20 minut samochodem od plaży, na której znajduje się linia. Widział ją już rok wcześniej, ale wydała mu się wtedy niemożliwa do przejścia. Kolejne brytyjskie „ósemki ce”, to Beautiful Mind Willa Bosiego (film) oraz Raggamuffin Aidana Robertsa. Podczas próby drugiego przejścia Raggamuffin, Will Bosi ukruszył stopień, bez którego sit start przestał być wykonalny. Wersję z kuca, którą udało mu się wykonać zamiast tego, wycenił na 8B+. Film z przejścia kilku bulderów, w tym pierwszego przejścia Raggamuffin, po kliknięciu w link.

 

 

W pierwszej połowie 2023 roku, w Angli powstają dwie propozycje o auorskiej wycenie 8C. Najpierw w marcu, Orrin Coley otwiera w Forest Rock bulder Ultra Instinct, który stanowi niższy start do Limit Breaker za 8B+. Niedługo potem, pierwszego powtórzenia dokonuje Will Bosi (film), opisując problem jako fajny – z długimi, czysto siłowymi ruchami. Wersja SD podniosłaby na pewno trudność znacząco, a kontynuacja dachem jest możliwa, ale spowodowałaby konieczność wspinaczki na dużej wysokości… W maju z kolei, Will otwiera Wild South w Raven Tor, projekt, który kosztował go najwięcej czasu, ale po wymyśleniu kluczowego klina kolanem, problem zawierający serię dalekich ruchów po krawądkach, udało się otworzyć w kolejnych trzech sesjach (film). Nowość dodaje trzy ruchy przed startem bulderu Wild West (8A+) oraz kilka ruchów powyżej jego końca. Nie wykluczone, że trudnością bliżej całości do 8C+…

W drugiej połowie 2023, Solly Kemball otwiera w Trewethet (Korwalia, Anglia) Poseidon’s Wraith i wycenia na 8C. Biegnie w 60cio stopniowym przewieszeniu i składa się z 7miu ruchów, z których każdy ma 7B a 8A+. Problemem, stojącym na drodze do przejścia, nie jest tylko trudność przechwytów, a również bliskość morza, które zalewa skałę falami…

 

Meksyk

W Meksyku, w 2014 roku Daniel Woods otwiera El Diablo (w Peñoles) o autorskiej wycenie 8C. El Diablo, to dość mocno przewieszona linia (ok. 50 stopni), składająca się ze startowej rysy za 7C+, ciągu przechwytów za 8B+ i wymagającego psychicznie wyjścia na top. Highball (wysoki bulder, wykraczający poza typowe standardy) o wysokości 7,5 metra, ubogi w stopnie, z dalekimi ruchami po mini ściskach, nie posiada prawdopodobnie do tej pory żadnych powtórzeń. Jak wygląda wspinaczka po El Diablo, zobaczyć można na filmie. W pierwszej połowie 2020 roku, oferta trudnych meksykańskich bulderów wzbogacila się o propozycję Mauricio Huerty – Jupitera w Mineral El Chico. Mauricio pracował nad projektem (o roboczej nazwie South Africa) 4 lata, i mimo tego, że nie pokonał wcześniej tak trudnego bulderu, dla nowości zaproponował wycenę 8C.

 

 

Brazylia

W rejonie Ubatuba, w 2014 roku Felipe Camargo otworzył bulder o nazwie Fortaleza, dla którego zaproponował wycenę 8C. Po pięciu latach, problem powtarzają Giuliano Cameroni, Daniel Woods oraz Shawn Raboutou. Wycena poszła w dół do 8B+, ale bulder tak czy siak jest niesamowity, w opinii zarówno autora, jak i powtarzających. Poza powtórzeniem Fortalezy, Daniel Woods dodał do niej 7 ruchów, a powstałe w ten sposób Direct Hit wycenił na 8C. Więcej o tych i innych bulderach Brazyli, można dowiedzieć się z filmu po kliknięciu w link. W drugiej połowie 2020 roku, Direct Hit powtarza Felipe Camargo.

 

 

Chile

W drugiej połowie 2022 roku, w kanionie Maipo, Facundo Langbehn otwiera problem wymagający zarówno fizycznie, technicznie, jak i psychicznie. Najtrudniejszy nominalnie bulder w Chile, nazwał Alma i wycenił na 8C.

 

 

Stany Zjednoczone

Najtrudniejsze buldery w USA, to przede wszystkim opisane już wcześniej „ósemki ce”: Terremer (2006), The Game i Lucid Dreaming (oba 2010), problemy wycenione na 8C+: Hypnotized Minds (2010), The Process (2015), Creature form the Black Lagoon (2016), Box Therapy (2018, zweryfikowany na 8C po 4tym i 5tym powtórzeniu), Sleepwalker (2018, z co najmniej dwoma sugestami obniżenia wyceny), The Grand Illusion, Big Z (oba 2020), Insomniac, Moonlight Sonata (oba 2021), Brace for the Cure, Distortion oraz Bookkeeping (wszystkie trzy 2022), Maxwell’s Demon Sit, Howl at the Moon z siadu, the Dark Side (wszystkie trzy 2023), Devilution, Adrenaline (oba 2024) oraz dwie propozycje za 9A – Return of the Sleepwalker Daniela Woodsa (2021) i zrealizowany przez Shawna Rabautou Megatron Project (2022). W Guanella Pass, za sprawą Griffina Whiteside’a, powstało wspomniane już również w pierwszej części artykułu 8C – Howl at the Moon ze stania, w bardzo trudnym do określenia – wg. źródeł internetowym – roku…

Stopień 8C, pojawił się jednak w Stanach już na rok przed otwarciem Terremer…

W 2005 roku, w Ozark Mountains (Arkansans) powstaje Witness the Fitness, biegnące 14to metrowym, piaskowcowym dachem, na którym przeważają krawądki i nacieki w kształcie grzybków (całość ok. 30 ruchów). Witness the Fitness przeszli jeszcze Fred Nicole (2006) i Daniel Woods (2013, już po ukruszeniu kilku chwytów), a kolejne powtórzenia mogą nie nastąpić zbyt szybko, z powodu dalszych obrywów (podczas prób, James Webb urwał kluczowy chwyt…). Warto zobaczyć film uwieczniający pierwsze przejście bulderu oraz powtórzenie Daniela Woodsa.

 

 

Kolejne (po Terremer otwartym w 2006 roku), trudne realizacje powstają dopiero w 2010 roku. Jedną z nich jest Desperanza Daniela Woodsa, która znajduje się w Hueco Tanks (Texas) i jest dołożeniem startu z siadu, do Esperanzy (8B+) Freda Nicole z 2001 roku. Dodanie 5 ruchów za ok. 7B, wydawało się autorowi wystarczające do podniesienia wyceny. Potem jednak zmienił zdanie i wycenił bulder na trudne 8B+. W 2012 roku Desperanzę powtórzył Chris Webb Parsons i uznał bulder za łatwe 8C lub 8B+. W 2015 roku, Sam Davis potwierdził wycenę 8B+, z adnotacją hard. W każdym razie opisu bulderu dopełnia film z autorskiego przejścia. Na 8B+ stawia również Jakob Schobert, który dokonał powtórzenia w 2016 roku, podczas 23 edycji Hueco Rock Rodeo (przejście Desperanzy znajduje się w 9tej minucie filmu, zawierającego również więcej bulderów Hueco Tanks). Z kolei Mat Fultz, w 2020 roku wpisuje 8C z dopiskiem soft, a Tristan Chen w 2023 również czuje, że to dolna granica stopnia, jedna dalej 8C.

 

 

W 2012 roku, Daniel Woods otwiera dwa kolejne buldery za 8C, z których każdy został zweryfikowany powtórzeniami. Mowa o Paint it Black i White Noise – oba w RMNP (Kolorado). Mocno przewieszone Paint it Black, powstaje w pierwszej połowie roku i prowadzi siłowymi ruchami po niezbyt komfortowych chwytach oraz wymaga wykonania skomplikowanej sekwencji pracy nóg. Zarówno sam autor, jak i powtarzający (Paul Robinson, Dave Graham, Ian Dory, Toru Nakajima, Nicholas Milburn, Griffin Whiteside, Mat Fultz, Niccolò Ceria, Tristan Chen – film, Andy Lamb, Peter Satt, Nick Bradley, Austin Purdy, Noah Wheeler oraz Andre Branchizio), mocno komplementują bulder, określając go nawet jako jeden z najlepszych w USA.

 

 

We wrześniu powstaje White Noise, trawers liczący 24 przechwyty, opisywany przez Woddsa w następujący sposób:

„najprawdziwszy trawers, jaki kiedykolwiek robiłem, z psychiczną końcówką. Idealne chwyty i ruchy”.

Później Woods zmienił wycenę na 8B+. Pierwsze powtórzenie należy do Matty Honga, który również zaproponował 8B+. Kolejne dwa powtórzenia (Dave Graham i Paul Robinson) potwierdzają pierwotną autorską wycenę (chociaż Paul Robinson stwierdził, że trudne 8B+ też mogło by być), a powtórzenie Adama Ondry z 2015 roku, przyniosło kolejną sugestię trudnego 8B+ (potrzebował zaledwie 3-4 próby). W 2016 roku, Carlo Traversi również zaproponował 8B+, a w 2018 Griffin Whiteside 8C. Około tygodniową walkę Dave’a Grahama z White Noise ukazuje film. W 2020 roku, bulder pada łupem Seana Bailey’a, a w 2021 Jamesa Webba i Dylana Barksa (tu znowu jedna sugestia bliższa łatwego 8C, druga trudnego 8B+).

2013 rok, to sześć nowych 8C w USA: jedno Paula Robinsona, dwa Jamesa Webba i trzy Daniela Woodsa. Potencjalnym problemem za 8C Robinsona, jest niepowtórzony prawdopodobnie jeszcze do tej pory bulder The New Chapter w Ozark Mountains (Arkansas, USA). The New Chapter, to wersja SD do Child’s Play (8B) Daniela Woodsa. Całość to siłowy, mocno wybierający bulder w dużym przewieszeniu, z bardzo słabymi stopniami.

 

 

Znany z wielu mocnych przejść, w tym w pierwszej próbie i licznych korekt wycen, James Webb otwiera w Mt. Evans (Kolorado) dwa buldery o trudności 8C: The Wheel of Wolvo i Delirium. The Wheel of Wolvo, to 25-cio ruchowy problem (10 ruchów za 8B+ oraz 15 ruchów za 8A/A+). Bulder powtórzyli niedługo po jego otwarciu Daniel Woods i Dave Graham, którzy pracowali razem z Webbem nad realizacją problemu. W 2016 roku na topie melduje się Matt Fultz, w 2017 Griffin Whiteside i Fanny Dong, w 2019 Nick Bradley, a w 2021 Peter Satt. Czterej ostatni przy The Wheel of Wolvo postawili 8B+. Tymczasem w 2023 roku, problem powtarzają również Ben Wheeler i Drew Ruana (film), będący w tym roku w niesamowicie dobrej formie, a mimo to odczuwa trudności tak jak autor – 8C. Delirium posiada ten sam początek, ale po reście wchodzi się w nieco trudniejszą końcówkę (8A+). Delirium zdążył powtórzyć w roku otwarcia Daniel Woods, w 2016 roku Dave Graham, w 2017 Griffin Whiteside, w 2018 Paul Robinson (film z przejścia po kliknięciu w link), w 2019 Matt Fultz, w 2021 roku Andy Lamb, Peter Satt i Nick Bradley, a w 2022 roku Noah Wheeler. Podczas prac nad otwartą w lipcu 2021 roku kombinacją Insomniac (8C+), w której skład wchodzi Delirium, a która to została opisana wcześniej w tym artykule, Drew Ruana otwiera jeszcze treningowy, aczkolwiek podobno bardzo ciekawy bulder – Variant za 8C. Variant powtarza jeszcze w 2021 roku Everett Sloane, a w 2022 Taylor McNeil. Variant, to trudniejszy start do bulderu We Can Build You (8B+, obecnie bardziej 8B) – zamiast 7A – 7C+/8A, potem ten sam crux – za ok. 8B. Różne propozycje „jaskinii Wolvo” zobczyć można jeszcze na innym filmie, po kliknięciu w link.

 

 

Po pokonaniu technicznego, przewieszonego kantu w Guanella Pass (Colorado) – Ice Knife Dave’a Grahama, Daniel Woods zasugerował obniżenie wyceny do 8B+ (z autorskiej 8C). Po tym zabrał się za pracę nad wersją SD, dodającą cztery siłowe ruchy za ok. 8A+. Po kilkunastu dniach prób, udało mu się dokonać pierwszego przejścia bulderu, dla którego zaproponował 8C. Kolejne powtórzenia Ice Knife ze stania, wydają się potwierdzać odczucia Woodsa odnośnie nieco niższej wyceny niż autorska, jednocześnie spekulując wycenę 8C dla wersji z siadu. Kto wie czy nie więcej… Ostatecznie Woods zmienił proponowaną wycenę na 8C+. Długi i bardzo przyjemny film, z pracy nad otwarciem oryginalnej wersji Ice Knife, po kliknięciu w link.

Po dłuższej przerwie, powtórzenia Ice Knife z siadu, dokonuje Drew Ruana. Praca nad bulderem zajęła mu ponad 35 dni. Ice Knife z siadu, to w jego odczuciu najtrudniejszy problem jaki do tej pory pokonał (miał wtedy na swoim koncie ponad 80 bulderów za 8B+ i więcej, w tym Sleepwalkera – wtedy jeszcze 8C+, którego przeszedł w 7-8 dni). Przy Ice Knife, stoi obecnie cyfra 8C+, a film z przejścia Drew Ruany po kliknięciu w link.

 

 

Niedługo po otwarciu Ice Knife z siadu, Woods otwiera bulder Defying Gravity w Thunder Ridge (również Colorado), stanowiący siłowe i dalekie ruchy w dużym przewieszeniu (film z pierwszego przejścia, podczas którego bardzo mocno wiało). Autorską wycenę 8C potwierdza James Webb. Film z jego przejścia, jest z kolei bardzo widowiskowy. Defying Gravity należy dodatkowo do kilku bulderów pretendowanych do podniesienia wyceny. Póki co jeszcze to nie nastąpiło, mimo że przez 10 lat nie odnotowano żadnego powtórzenia. Dopiero w 2023 roku problem ustępuje najpierw Noah Wheelerowi, a potem Nathanielowi Colemanowi (film). Istnieją różne patenty w zależności od budowy ciała, ale generalnie pierwszy ruch jest jednym z najtrudniejszych na świecie – sam w sobie ma ok. 8B+. Próbujący odkryli kilka sposobów na sklejenie tego ruchu (Noah Wheeler wykonał go w „kampusowy” sposób – film), który kończy się na zjeżdżającej rampie, ale każdy z nich jest bardzo trudny. To jeszcze nie koniec – później jest jeszcze olbrzymi deadpoint za ok. 8A. Trudność nie polega tylko na dynamicznych dalekich ruchach, ale też braku tarcia na chwytach – gdyby miały strukturę typowego piaskowca, w opinii Nathaniela trudność spadła by prawdopodobnie o 3 lub 4 stopnie.

 

 

Jeszcze w 2013, Woods otwiera The Nest w Red Rocks (Nevada, USA). Pracował nad problemem z Jamesem Webbem oraz Nalle Hukkataivalem. Webb pokonał bulder niedługo po Woodsie. Hukkataival natomiast, z powodu kontuzji, powtarza problem dopiero na początku 2015 roku. Co do wyceny, wszyscy pogromcy tej wyjątkowej linii (poza trzema wspomnianymi – Paul Robinson, Facundo Langbehn, Keenan Takahashi, Ethan Pringle, Sam Weir, Drew Ruana, Liam Andrews-Bancroft, Andy Lamb, Matt Fultz, John Brock, Jon Glasberg, John Brock, Peter Satt oraz Pablo Hammack) wydają się być zgodni. Film po kliknięciu w link.

 

 

W 2014 roku, Paul Robinson otwiera w Red Rocks bulder Trieste i wycenia na 8B+. Bulder liczy ponad 8 metrów, zaczyna się siłowymi ruchami w przewieszeniu i przechodzi w połogi odcinek. W tym samym roku Daniel Woods dodaje sit start i wycenia na mocne 8B+. Pod koniec 2019 roku, bulder powtarzają Rudolph Ruana i Dave Graham, stawiając na 8C. Z kolei kolejni powtarzający – Nicholas Milburn oraz Matt Fultz w 2021 skłaniają się ku autorskiej wycenie.

Również w 2014 roku, James Webb otwiera w Neverland (Wyoming) Multiverse – bulder, który określił mianem perfekcyjnej linii, jednej z najlepszych jakie robił. Autorsko wycenione na 8B+, na filmie z przejścia opublikowanym w 2019 roku, zyskało już wycenę 8C, którą potwierdzili w 2022 Taylor McNeil (film), Daniel Woods oraz Eric Jerome (film). Kolejne dwa powtórzenie padły w 2023 roku, za sprawą Austina Purdy’ego oraz Tristana Chena (film). Austin Purdy, poza wysoką urodą problemu, podkreśla jeszcze jego trudny do połączenia w całość charakter, mimo tego że poszczególne ruchy nie wydały mu się trudne.

 

 

W styczniu 2015 roku, w Red Rocks (Nevada), Nalle Hukkataival otwiera Kintsugi, dla którego zaproponował 8C. Kolejne powtórzenia, nie potwierdziły jednak propozycji wyceny: James Webb (2016 – sugestia wyceny 8B+/C), Nils Favre (2017 – sugestia wyceny 8B+ z powodu znalezienia lepszych patentów), Keenan Takahashi (2018 – film z przejścia), Ethan Pringle (2019 – sugestia wyceny 8B+), Bryce Viola (2019 – sugestia wyceny 8B), Pablo Hammack (2019 – sugestia wyceny 8B) oraz Peter Satt (2021, 8B).

 

 

W kwietniu 2015 roku, powstaje we Flagstaff (Arizona) kolejne potencjalne 8C, tym razem za sprawą przedstawiciela starszego pokolenia – Timy’iego Fairfielda (w wieku 45 lat). Mowa o Throwback – mocno przewieszonym i dynamicznym problemie w sektorze Priest Draw. Autor znany jest z różnych wspinaczkowych sukcesów. Mimo, że tak trudnego bulderu jeszcze nie pokonał (najtrudniejszy w jego dorobku posiada wycenę 8B+), zaproponował 8C. Film z przejścia po kliknięciu w link. Pierwsze powtórzenie miało miejsce w 2017 (za sprawą Matta Gentile) i przyniosło sugestię obniżenia wyceny do 8B+, co potwierdzili kolejni powtarzający: Sam Davis i Austin Purdy.

Kolejny autorski bulder Jamesa Webba za 8C, tym razem z grudnia 2015 roku, to Matriarch w Rocktown (Georgia). Przejście robiącego wrażenie dachu, zobaczyć można na krótkim filmie po kliknięciu w link.

 

 

W kwietniu 2016 roku, Daniel Woods otwiera w Clear Creek Canyon (Kolorado) Everything Gneiss. Ten krawądkowy problem w przewieszeniu, wyceniony został pierwtnie na łatwe 8B+. Pierwsze powtórzenie przyniosło sugestię podniesienienia wyceny do 8B+/C lub łatwe 8C (Matt Fultz, maj 2020 – film), ale po kolejnym (Drew Ruana, styczeń 2023 – już niełatwe 8C), Woods aktualizuje autorską wycenę w swoim wykazie przejść, a Everything Gneiss funkcjonuje oficjlanie jako 8C. Więcej o tym wysokiej urody bulderze, na filmie po kliknięciu w link.

 

 

W październiku 2016 roku, powstaje Topaz w Wild Basin (RMNP, Kolorado) – trikowy, ok. 11-ruchowy bulder w dachu autorstwa Dave’a Grahama, który powtórzyli do tej pory Daniel Woods i Paul Robinson (oboje w 2016 roku), a także Sam Weir (2017 – film z przejścia po kliknięciu w link), Griffin Whiteside (2018), Giuliano Cameroni (2019, z sugestią obniżenia wyceny do 8B+/C) oraz Austin Purdy (2023).

 

 

Rok później (2017), James Webb otwiera Outer Limits w granitowym rejonie Lake Tahoe. Sam autor opisuje bulder jako oszałamiający i jedno z jego najbardziej znaczących pierwszych przejść. Nowo otwarty problem, to stary projekt o nazwie Flying Saucer, składający się z 18tu bardzo siłowych ruchów w przewieszeniu oraz 6ciu metrów łatwiejszego, ale niełatwego terenu ;) W 2019 roku, problem powtarza Carlo Traversi, mocno komplementując piękno linii. W 2020 roku sztuka ta udaje się również Keenanowi Takahashi (film).

 

 

W lutym 2018, Matt Fultz otwiera w Joe’s Valley zwariowany projekt z bardzo parametryczną sekwencją. Sugeruje, że może być to najtrudniejszy i jeden z najlepszych bulderów w rejonie. Dla The Expanse, bo tak ochrzcił nowość, zaproponował na początku 8C, ale później zmienił wycenę na 8B+, co potwierdził James Webb miesiąc później oraz Taylor McNeill w 2019 roku. Również w lutym 2018 i również w Joe’s Valley, Griffin Whiteside przechodzi problem No Additives Sit-Start (Post Break), czyli po obrywie, sugerując podwyższenie wyceny z 8B+ na 8C.

W grudniu 2018, Paul Robinson otwiera Karoshi w The Five Bimbos (Hueco Tanks), które od 1999 do 2017 roku było zamknięte dla ruchu turystycznego. Karoshi, to seria krawądkowych przechwytów w dużym przewieszeniu – film z przejścia po kliknięciu w link.

 

 

Również w grudniu 2018, James Webb otwiera w Red Rocks Squoze, dla którego proponuje 8B+. Squoze, to problem sąsiadujący ze Sleepwalkerem (autorsko 8C+, obecnie bardziej 8C), polegający na wykonaniu serii przestrzałów po oblakach i płaskich chwytach. Kiedy w styczniu 2019, Daniel Woods powtórzył bulder, zasugerował podniesienie wyceny do 8C (zachowawczo poprzestał na łamańcu, ale z jego wypowiedzi jasno wynika, że powinien mieć 8C), tak samo jak Carlo Traversi i Taylor McNeil, którzy dokonali powtórzenia również w pierwszej połowie 2019 roku. W drugiej połowie 2019 roku, Squoze pokonują jeszcze Zach Galla, Drew Ruana i Dave Graham, stawiając – jak w zasadzie już wszyscy – na 8C. W 2021 na topie stają: Austin Purdy, Nicholas Milburn oraz Matt Fultz. Taylor McNeil zasugerował podwyższenie wyceny z 8B+ na 8C, również dla innego bulderu autorstwa Jamesa Webba – Southern Drawl w Chattanooga, co potwierdził w 2020 roku Nicholas Milburn.

 

 

W czerwcu 2019, w Upper Chaos (Rocky Mountain National Park), Giuliano Cameroni otwiera nowy bulder – Blade Runner, dla którego zaproponował 8C. Bulder staruje na lewo od Jade (8B+), z którym łączy się na dużej półce. Film z przejścia po kliknięciu w link. Miesiąc później, problem powtarza Ben Burkhalter (film), w 2020 roku Daniel Woods i Matt Fultz, a w 2021 roku Liam Andrews-Bancroft (stawiając na mocne 8B+) i Shawn Raboutou. W tym samym miesiącu powstaje Railway w Wild Basin (RMNP), 8C autorstwa Adaina Robertsa – jego pierwsza tak trudna linia, którą w 2020 roku powtórzył Matt Fultz potwierdzając wycenę (film z przejścia). Kolejne powtórzenie pada prawdopodobnie dopiero w czerwcu 2023 za sprawą Drew Ruany, a następne we wrześniu, czego dokonał Ben Burkhalter.  Również w czerwcu 2019 roku, Griffin Whiteside otwiera Traffic w Coal Creek (Coloroado). W maju 2020 roku ok. 20to ruchowy trawers powtarza Daniel Woods, a w czerwcu Paul Robinson. Praca nad przejściem bulderu zajęła temu ostatniemu 4 dni (co zobaczyć można na filmie po kliknięciu w link), a Danielowi Woodsowi nawet więcej. Trawers pokonuje kluczowe miejsce bulderu Jeremiah (8A+), po czym wchodzi w naprawdę małe chwyty. Po przewinięciu za kant, na końcu czeka jeszcze bulder za 7A+. W fazie projektu jest trudniejsza wersja, dodająca trzy trudne ruchy bulderu Jeremiah Low.

 

 

W pierwszej połowie 2020 roku, Rudolph („Drew”) Ruana, otwiera w Joe’s Valley Pegasusa. Na nowość składa się 5 ekstremalnie trudnych (pod kątem body tension) ruchów w okolicach 8B, po których wchodzi się w bulder Pagan Poetry low za 8A+. W sumie 13 mocnych ruchów o proponowanej przez autora wycenie 8C. Pod koniec 2020 roku, Pegasus pada łupem Seana Bailey’a (film), a w 2021 roku ląduje w kajecie Daniela Woodsa, Matta Fultza oraz Zacha Galli. Pod koniec marca 2021 roku, Matt Fultz łączy Pegasusa z bulderem Sound of Silence (po obrywie, trudności wg. niektórych wzrosły do 8B, wg. innych się nie zmieniły – oryginalnie 8A). Tak powstałą kombinację nazywa Sound of Violence i wycenia na 8C. Do tej pory bulder powtórzyli prawdopodobnie tylko Noah Wheeler (sugestia wyceny 8B+/C) i Zach Wilson – oboje w 2022 roku, oraz Zach Galla w 2023. Na filmie Matt Fultz na Pegasusie i Sound of Violence.

 

 

Do licznego grona bulderowych propozycji za 8C, w kwietniu 2020 roku, dołącza Death Star Daniela Woodsa w rejonie Eldora. Film z przejścia dostępny po kliknięciu w link. Kilka miesięcy później, w drugiej połowie 2020 roku, Woods utrudnia bulder Little Richard (8B+), anonsując swoje kolejne 8C – Dicktopia. Na 8a.nu, przy jego nazwisku widnieje aktualnie wycena 8B+. Taką samą wycenę zaproponował Austin Purdy, ale już James Webb, Gordon Anderson oraz Paul Robinson – 8C. Pod koniec 2020 roku, Matt Fultz otwiera w Reynolds Creek (Idaho) kolejne 8C – Polaris, ale ostatecznie zmienia wycenę na 8B+. Problem jest niepozorny, ale wymagał od Matta wiele czyszczenia i wiary, że rzeźba w połogu jest wystarczająca, żeby móc jej użyć jako chwyty…

 

 

Również w drugiej połowie 2020 roku, Carlo Traversi otwiera w Kirkwood Lake (Tahoe) bardzo spcyficzny bulder, z najgorszymi stopniami jakie można sobie wyobrazić. Mowa o Equanimity wycenionym na 8C, który powtarza 3 lata później James Webb, będący pod ekstremalnym wrażeniem ustanowienia przez Carlo tego problemu. W pierwszej połowie 2021 roku, w Yosemite, powstaje za sprawą Pablo Hammacka pierwsze 8C – Love Will Tell Us Apart. Film z przejścia. W lipcu 2021 roku natomiast, powstaje Undertaker w rejonie the Scoop. Linia trawersująca po podchwytach oraz biegnąca w pionie po krawądkach, nie została przez autora (Griffin Whiteside) wyceniona, ale ok. dwa tygodnie później Matt Fultz powtórzył problem i stwierdził, że zasługuje na 8C.

 

 

Na początku 2023 roku, Drew Ruana otwiera kilka mocnych linii, w tym 3x8C – wersję z siadu do bulderu Fox and the Hound w Clear Creek Canyon (hard, film), z super siłowym początkiem, a cały bulder może być jedynym problemem w Kolorado, który ma więcej oblaków niż krawądek. Pozostałe dwie 8C powstały w Coal Creek (również Kolorado), ale ciężko jest znaleźć jakiekolwiek informację poza nazwą – Hummingbird oraz Church Channel Sit. Zamiast szczegółów, krótki wywiad tłumaczący fenomen niesamowitej formy amerykańskiego wspinacza, która zaskakuje nawet jego wybitnych rodaków.

 

 

W drugiej połowie 2023, Keenan Takahashi otwiera w Mt Evans (Colorado) Ego Death za 8C (film), a Sean Bailey Three Doors of Perception w Little Cottonwood Canyon. Proponowaną wycenę (8C), potwierdza tydzień po pierwszym przejściu problemu Zach Galla, dodając że skumulowane trudnośc i super techniczny styl powodują, że jest niesamowicie trudno poskładać ruchy w całość (film).

 

 

W drugiej połowie 2022 roku, Drew Ruana otwiera w Coal Creek (Colorado) bulder (a wzasadzie highball) Freakshow i wycenia go na 8B+, ale w pierwszym kwartale 2024, Daniel Woods dokonuje prawdopodobnie pierwszego powtórzenia, i z powodu obrywu proponuje 8C. Austin Purdy pokonuje problem niewiele po Woodsie, ale nie jest pewien tak wysokiej wyceny. Freakshow, to ciąg atletycznych i technicznych zarazem ruchów, rozłożonych na następujące partie: 7C+/8A, 8B oraz 7B+.

 

Kanada

Poza Megg (potencjalnie 8C+), opisanym w pierwszej części artykułu, w Kanadzie istnieją c najmniej 3 bardzo trudne realizacje.

W 2003 roku, w Squamish powstaje za sprawą Harry’ego Robertsona Zazen, problem wyceniony na 8B, z nie do końca klarowną sytuacją dotyczącą pierwszego przejścia. W 2023 roku, Ethan Salvo (wspinający się od 5ciu lat) pokonuje jako pierwszy bulder po obrywie i proponuje wycenę 8C.

We wrześniu 2021 roku roku, Yves Gravelle zaproponował 8C dla swojego autorskiego problemu w Kanata Tremblant – Low Miall’s, ktore dodaje cztery startowe ruchy do bulderu Miall’s Ahead (8B+). Bulder jest wymagający fizycznie – liczy 15 siłowych ruchów. Miesiąc później, w tym samym rejonie otwiera kolejne 8C – So What. Problem stanowi połączenie bulderów Thessalhydra i Miall’s Ahead (oba za 8B+).

 

 

Australia

Wszystkie 3 australijskie problemy – za ok. 8C – znajdują się w Grampians. Poza Wheel of Life Dai’ego Koyamady (opisanym w pierwszej części artykułu) dwa pozostałe to Road Sweet Home i The Stepping Stone Nallego Hukkataivala, który zaproponował dla obu wycenę 8C. W 2014 roku powstaje Road Sweet Home, biegnące uderzająco pięknym kawałkiem skały (pomarańczowy piaskowiec). The Stepping Stone, z pewnością jedna z najlepszych linii jaką otworzył Fin, powstała natomiast w 2016 roku (film z prób).

 

 

RPA

Republika Południowej Afryki, wsród wspinaczy znana jest przede wszystkich z niesamowitego rejonu Rocklands, znajdującego się w okolicach miejscowości Cederberg. Rocklands, to zjawiskowe morze skał, które tworzy zróżnicowany, czerwony, przewieszony i mocno przewieszony piaskowiec. A wszystko to w półpustynnym, dzikim otoczeniu. W rejonie znajduje się tysiące problemów wysokiej i najwyższej urody. Piękno rejonu oddaje w specyficzny sposób film znajdujący się na kanale La Sportiva North America, który można zobaczyć po kliknięciu w link.

 

 

Pierwsze ekstremalnie trudne buldery, powstają tu za sprawą Freda Nicole w 2002 roku. Mowa o Black Eagle SD (obecnie po obrywach pojawia się nazwa Black Eagle Assis) i Monkey Wedding. Później, w 2009 roku Nalle Hukkataival otwiera niezwykły bulder o autorkiej wycenie 8C – Livin Large, dla którego niektórzy zaproponowali podniesienie wyceny do 8C+. Wszystkie 3 problemy zostały dokładniej opisane w pierwszej części artykułu.

Następna, mocna nowość o potencjalnej trudności 8C, to In the Depths of Solitude otwarte przez Paula Robinsona w 2014 roku, w rejonie Three Corners. Początkowo wycenione na 8B+, później rzekomo zmienione na 8C. Najczęściej jednak podawana wycena to 8B+ lub 8B+/C. Również w 2014 roku, w RPA, w rejonie Weighbridge powstaje Khoikhoi Jamesa Webba. O bulderze wypowiada się następująco (za wspinanie.pl):

„absolutnie oszałamiający boulder, jedno z tych przejść, z których jestem najbardziej dumny”.

Autorska wycena – 8B+ – doczekała się podwójnej sugestii podwyższenia – po 1wszym i 2gim powtórzeniu, którego dokonali tego samego dnia, w 2017 roku, Nalle Hukkataival i Shawn Raboutou. Nalle opisuje bulder jako kawałek pomarańczowego Fontainebleau – oblaki i precyzyjne ustawienia ciała.

 

 

W czerwcu 2015 roku, Daniel Woods otwiera Noise vs Beauty i chociaż poczatkowo proponuje 8B+, później zmienia wycenę na 8C. Po kilku powtórzeniach (Nalle Hukkataival, Paul Robinson, David Graham, Moritz Perwitzschky, Vadim Timonov, Stefan Scarperi i Gabriel Moroni), wycena spadła – Nalle zaproponował 8B+/C, Paul 8B+, tak samo jak Stefan, który pokonał problem nowym patentem z bańką. Vadim wahał się między 8B+ i 8C, a Gabriel postawił na 8B. W lipcu 2015 roku, Daniel Woods otwiera jeszcze Spray of Light, kolejny bulder dla którego pada propozycja 8C. Spray of Light, to lewy wariant wyjściowy klasyka Ray of Light za 8B, dodający do niego kolejny crux, również za 8B. Miesiąc później, pierwszego powtórzenia dokonuje Dave Graham. Później na topie Spray of Light stanęli również: Shawn Raboutou, Toshi Takeuchi, Ryuichi Murai, Martin Mobråten, Thilo Schröter, Kim Marschner, James Webb, James Squire, Giuliano Cameroni oraz Vadim Timonov. Przejście bulderu zobaczyć można na filmie, na który James Webb pokonuje jeszcze kilka innych bulderów (link).

 

 

W 2016 roku, też w RPA, ale tym razem w Cederbergu nie Rocklands, Paul Robinson otworzył Dragon’s Guardian i wycenił na 8C. Niedługo później nowość powtórzył Nalle Hukkataival i stwierdził, że może nie jest to do końca 8C, ale bulder jest z pewnością wspaniały. Rok później problem pokonuje Dave Graham i sugeruje wycenę 8B+, również zachwalając urodę linii.

 

 

W czerwcu 2017 roku, powstaje kolejna niesamowita (w opinii Alexa Megosa: „prawdopodobnie najlepsza linia wszech czasów„), autorstwa Nalle Hukkataivala. Autorska wycena – co najmniej 8C, piękny przewieszony kant w pomarańczowo-czarne paski o nazwie The Finnish Line. Osiem metrów wysokości, najtrudniejsza linia w Rocklands po Livin’ Large. Wychwalana przez większośc pogromców, od autora, przez wspomnianego pierwszego powtarzającego – Alexa Megosa i Toby’ego Saxtona (wszyscy trzej pokonali bulder w 2017), po Shawna Raboutou, Daniela Woodsa i Daisukę Ichimiya, którzy na topie zameldowali się w roku 2018. Proces otwarcia bulderu w skrócie ukazuje film, który zobaczyć można po kliknięciu w link.

„Niektóre przejścia pamiętasz do końca życia„. „Klejnot rzadszy od diamentów„. Do tych komplementów autora, James Webb, który powtórzył Finnish Line w czerwcu 2019 roku, dokłada jeszcze: „jeden z najlepszych na świecie„, a Giuliano Cameroni po przejściu we wrześniu 2019 (za wspinanie.pl): „Absolutnie idealny problem, jedna z takich linii-marzenie, dla których warto jechać daleko! (…) to być może, jak dotąd, moje najbardziej godne zapamiętania przejście!(…)”

Z propozycji wycen od 8C do 8C+, ugruntowała się ostatecznie wycena 8C, a przejście Giuliano Cameroniego zobaczyć można na kolejnym filmie. W 2021 roku Finnish Line przechodzi jeszcze Vadim Timonow, a w 2022 Antoine Girard.

 

 

W lipcu 2017, Paul Robinson otwiera The Pirate’s Code. Wg. Paula RPA to najlepsze miejsce do eksploracji na ziemi – i to nie tylko Rocklands, ale również Three Corners, gdzie powstała owa piracka nowość, wyceniona autorsko na 8C. Pierwsze powtórzenie królewskiej linni Amerykanina należy do Daniela Woodsa, niedługo po otwarciu problemu. Autorskie przejście (wraz z przejściami innym afrykańskich problemów), zobaczyć można po kliknięciu w link.

 

 

Jeszcze latem 2017 roku, Dave Graham otwiera w sektorze Riverside Red Bottom Sky i wycenia na 8C. Dziwna, siłowa sekwencja na startowej rysie, doprowadza do bańki z zaklinowanym kolanem do bardzo słabego chwytu. Dalej czeka kompresyjna, techniczna sekwencja z kiepsko zahaczoną piętą – przez kilka kolejnych ruchów, prawie do końca bulderu.

W sierpniu 2018, powstaje kolejne 8C w Rocklands, również autorstwa Dave’a Grahama. Mowa o Parzival, niesamowitym przewieszonym dziobie z 20ma, bardzo zróżnicowanymi ruchami (klin kolana, podhaczenia palców, pięty, krawądki, oblaki). Poza tym, że bulder jest bardzo techniczny, jest też i siłowy i wytrzymałościowy zarazem. James Webb – który powtórzył bulder w lipcu 2019 – opisał go jako jeden z najbardziej wyjątkowych jakie robił w Rocklands. Kolejne powtórzenie, robi dopiero w 2023 roku Vadim Timonov.

 

 

Nie jest to jedyna sierpniowa nowość w Rocklands z 2018 roku. Kolejny problem o proponowanej wycenie 8C, otwiera Giuliano Cameroni. Kluczowe chwyty bulderu tworzą tytułową buźkę – dwa okrągłe oblaki to oczy, a krawądki to usta. The Smile w wykonaniu autora, zobaczyć można na filmie, na którym uwieczniony został również proces przejścia the Finnish Line w wykonaniu Daniela Woodsa i Shawna Rabaotou.

 

 

W drugiej połowie 2019 roku, Dave Graham otwiera w Rocklands widowiskowy problem po małych chwytach z akrobatyczną końcówką. Mowa o Petrichor wycenionym autorsko na 8C, którego nocne przejście zobaczyć można na filmie po kliknięciu w link. Bulder pada łupem Vadima Timonowa w 2021 roku. Petrichor oraz Finnish Line w wykonaniu Vadima uwieczniono na kolejnym filmie.

Pozostałe, nieujęte w tym opracowaniu buldery, zostały zdegradowane lub z różnych powodów nie istnieją w formie w jakiej zostały otwarte. Opierając się na historii bulderingu, wiele z niepowtórzonych do tej pory 8C, 8C+, a tym bardziej 9A, prawdopodobnie nie utrzyma swojej wyceny. Zestawienia pogromców poszczególnych bulderów ujętych w tym artykule, stworzone zostały w oparciu o łatwo dostępne źródła, co powoduje że mogą one być niekompletne – nie tylko Shawn Raboutou kryje się ze swoimi przejściami…

Wszelkie sugestie mogące uzupełnić lub poprawić niniejsze opracowanie, prosimy kierować na adres mailowy Polskiej Szkoły Alpinizmu – biuro@polskaszkolaalpinizmu.pl.

 

 

Mateusz Gutek

dyrektor Polskiej Szkoły Alpinizmu

 

 

Źródła:

• 8a.nu
• alannahyip.wordpress.com
• bigupproductions.com
• bleau.info
• blog.nallehukkataival.com
• bouldering.pl
• climb.pl
• climbandmore.com
• climbing.com
• climbing-history.org
• davemacleod.blogspot.com
• dpmclimbing.com
• eddiegianelloniuncut.com
• entre-prises.com
• epictv.com
• flickr.com
• gearjunkie.com
• goryonline.com
• gripped.com
• guillaumeglaironmondet.blogspot.com
• hardclimbs.info
• instagram.com
• island.io
• klatterforbundet.se
• klettern.de
• krudrozaver.blogspot.com
• linkedin.com
• lizardclimbing.com
• lucasmenegatti.blogspot.com
• martinkeller.blogspot.com
• nacho-boulder.blogspot.com
• nalle-hukkataival.blogspot.com
• neverstopexploring.com
• onbouldering.com
• planetgrimpe.com
• planetmountain.com
• prana.com
• rebellion.nerdfitness.com
• reddit.com
• scottnoy.wordpress.com
• soloboulder.com
• theblindmonkey.com
• ukbouldering.com
• ukclimbing.com
• up-climbing.com
• verticallifemag.com.au
• vimeo.com
• wspinanie.pl
• youtube.com
• zebloc.com